-
1 ходить
yürümek; gezmek,dolaşmak; işlemek; giymek,takmak* * *1) врз gitmek; yürümek; gezmek; dolaşmak; devam etmek; (ziyaretine) gitmekребёнок ра́но на́чал ходи́ть — çocuk erken yürüdü
малы́ш то́лько у́чится ходи́ть — bebek emekliyor / sıralıyor
больно́й на́чал ходи́ть — hasta gezmeye başladı
ходи́ть пешко́м — yürümek
ходи́ть по́ лесу — ormanı dolaşmak
ходи́ть из угла́ в у́гол — köşeden köşeye gidip gelmek
наверху́ кто́-то хо́дит — yukarıda biri geziyor
ходи́ть вокру́г чего-л. — bir şeyin çevresinde dolanmak
ходи́ть на охо́ту — ava gitmek / çıkmak
ходи́ть по магази́нам — çarşı pazar dolaşmak
ходи́ть в шко́лу — okula gitmek / devam etmek
ходи́ть на ле́кции — konferanslara devam etmek / gitmek
ходи́ть в теа́тр — tiyatroya gitmek
ходи́ть по музе́ям — müzeleri dolaşmak
раз в неде́лю он хо́дит к врачу́ — haftada bir doktora gidiyor
ходи́ть в го́сти — konuk / misafir gitmek
он бо́льше к нам не хо́дит — bize gelmez / uğramaz oldu
2) ( о транспорте) işlemekтуда́ хо́дит авто́бус? — oraya otobüs işler mi?
авто́бус хо́дит туда́ три ра́за в день — otobüs oraya günde üç posta yapar
3) ( о часах) işlemek4) (в чем-л.) giymek; gezmek, dolaşmak; takmakходи́ть в пальто́ — palto giymek
ходи́ть без пальто́ — paltosuz gezmek
ходи́ть в чёрном — karalar giymek
ходи́ть в очка́х — gözlük takmak
здесь в ве́рхней оде́жде не хо́дят — burada palto ile dolaşılmaz
5) ( в игре) oynamak; oynatmak; hamle yapmak шахм.ходи́ть с да́мы — kızı oynamak
ходи́ть королём — şahı oynatmak
конь так не хо́дит — at böyle yürümez
вам ходи́ть — hamle sırası sizde (в шахматах, шашках); el sizde ( в картах)
6) разг. ( быть в обращении) geçmekэ́ти де́ньги уже́ не хо́дят — bu para artık geçmiyor
э́ти де́ньги в их стране́ не хо́дят — bu para onların ülkesinde geçersizdir
7) разг. olmak,...lık etmek / yapmakс утра́ хожу́ голо́дный — sabahtan beri aç duruyorum
когда́ он ходи́л в председа́телях... — başkanlık ettiği sıralarda...
8) bakmakходи́ть за больны́м — hastaya bakmak
ходи́ть за ребёнком — çocuğa bakmak
••э́та дета́ль станка́ хо́дит вверх-вниз — tezgahın bu parçası bir yukarı bir aşağı gider gelir
-
2 шагать
yürümek; aşmak* * *несов.; сов. - шагну́ть, однокр.1) тк. несов. yürümekшага́ть по доро́ге — yolda yürümek
2) aşmakшага́ть через поро́г — (adım atıp) eşiği aşmak
-
3 маршировать
-
4 шествовать
-
5 идти
несов.; сов. - пойти́1) тк. несов. gitmek; yürümek; gelmekидти́ домо́й — eve gitmek
идти́ пешко́м — yayan gitmek; yürümek
идти́ ры́сью — tırıs gitmek
иди́ к доске́! (ученику) — tahtaya kalk!
иди́ впереди́! — öne düş!
2) тк. несов. (двигаться, перемещаться) gitmek; yürümek; yol almakпо́езд шёл бы́стро — tren hızlı gidiyordu
су́дно шло на Оде́ссу — gemi Odesa'ya doğru yol alıyordu
навстре́чу шёл грузови́к — karşıdan bir kamyon geliyordu
иди́ по сле́ду — izi takip et
3) (отправляться, направляться) gitmek; yürümekидти́ на охо́ту — ava gitmek
пошёл бы погуля́л — gidip gezsen
идти́ в го́сти — misafirliğe gitmek
она́ пошла́ за водо́й — suya gitti
пошли́ / пойдём в кино́ — sinemaya gidelim
враг шёл на Москву́ — düşman Moskova'ya yürüyordu
4) тк. несов., перен. (двигаться, развиваться в каком-л. направлении) gitmekидти́ вперёд — ilerlemek; gelişmeler kaydetmek
идти́ к це́ли — hedefe doğru gitmek / ilerlemek
идти́ от побе́ды к побе́де — zaferden zafere koşmak
5) ( соглашаться) yanaşmak; kabul etmekпойти́ на предло́женные усло́вия — önerilen koşulları kabul etmek
пойти́ на усту́пку — ödüne gitmek
на тако́е де́ло он не пойдёт — böyle bir işe yanaşmaz
идти́ на расхо́ды — masraflar ihtiyar etmek
6) (выступать противником кого-чего-л.) karşı olmak; karşı çıkmak; karşı tutum / cephe almakпро́тив тебя́ он не пойдёт — sana karşı çıkmaz
идти́ про́тив зако́на — kanuna karşı gelmek
7) (вступать, поступать куда-л.) girmekо́сенью он пойдёт (посту́пит) в шко́лу — sonbaharda okula gidecek
идти́ в а́рмию — askere gitmek; orduya girmek
8) ( доставляться) gelmek; gitmekсюда́ идёт сырьё, отсю́да - гото́вые изде́лия — buraya hammadde(ler) gelir, buradan da mamul maddeler / eşya gider
пи́сьма всё иду́т и иду́т — mektupların ardı arkası kesilmiyor
9) тк. несов. (приближаться, появляться) gelmekпо́езд идёт! — tren geliyor!
весна́ идёт — перен. bahar giriyor / geliyor
10) ( отправляться - о транспорте) kalkmak; hareket etmekпо́езд идёт в час — tren birde kalkıyor
11) тк. несов. ( действовать - о механизмах) işlemekчасы́ не иду́т — saat işlemiyor
12) ( об осадках) yağmakпохо́же, пойдёт снег — hava karlayacağa benziyor
13) тк. несов. (иметь место, происходить, производиться) yapılmak; yer almak; yürümek, gitmek ( развиваться)шла война́ — savaş yapılıyordu
иду́т перегово́ры — görüşmeler yapılıyor
в до́ме шла побе́лка — evde badana yapılıyordu
как иду́т дела́? — işler nasıl gidiyor / yürüyor?
торго́вля шла пло́хо — ticaret kötü gidiyordu
14) тк. несов. (проходить, протекать, длиться) geçmekвре́мя идёт — vakit geçiyor / ilerliyor
шли го́ды — yıllar yılları / birbirini kovalıyordu
шёл пя́тый час — saat dördü geçmişti
де́вушке шёл шестна́дцатый год — kız on altısını sürüyordu
идёт уже́ тре́тья неде́ля, как... — üçüncü haftadır...
15) тк. несов. ( пролегать) gitmek; uzanmakкуда́ идёт э́та доро́га? — bu yol nereye gider / çıkar?
хребе́т идёт с за́пада на восто́к — sıradağ batıdan doğuya doğru uzanır
э́тот проспе́кт идёт че́рез весь го́род — bu anacadde kenti boydan boya kateder
да́льше идёт лес — ötesi orman
16) (выходить, выделяться) çıkmak gelmek; yayılmak ( распространяться); akmak ( течь), sızmak; kaçmak ( просачиваться)вода́ идёт? (из крана) — su geliyor mu?
от земли́ шёл пар — topraktan bir buğudur tütüyordu
газ шёл из кла́пана — gazı kaçıran supaptı
у него́ но́сом пошла́ кровь — burnundan kan geldi
из трубы́ пошёл дым — baca tütmeye başladı
17) ( в играх) sürmek; oynamakидти́ с да́мы — kızı oynamak
он пошёл конём — atı sürdü / oynattı
18) ( предназначаться) kullanılmakна что идёт э́тот мех? — bu kürkler ne için kullanılır?
ма́сло, иду́щее в пи́щу — yemeklik yağ
19) ( расходоваться) gitmekде́нег идёт нема́ло — az para gitmiyor
цеме́нта пойдёт не бо́льше то́нны — bir tondan fazla çimento gitmez
на костю́м пошло́ три ме́тра — kostüm için üç metre gitti
20) разг. (находить сбыт, спрос) geçmek; aranmak; rağbet görmekра́ньше э́тот това́р шёл о́чень хорошо́ — önceleri bu mal çok geçiyordu / aranıyordu
почём иду́т сли́вы? — erik kaçtan satılıyor?
ему́ уже́ идёт зарпла́та — maaşı işliyor artık
проце́нты иду́т (с вклада) — faizi işliyor
за сверхуро́чную рабо́ту идёт надба́вка — fazla mesai için zam ödenir
22) (украшать, быть к лицу) gitmek; yakışmakэ́та шля́па тебе́ идёт — bu şapka sana gidiyor
коке́тство ей не идёт — ona cilve yakışmaz
23) тк. несов., разг. (входить, вдвигаться) girmekсапо́г не идёт на́ ногу — ayağım bu çizmeye girmiyor
24) oynamakгде идёт э́та карти́на? — bu filim nerede / hangi sinemada oynuyor
пье́са пойдёт в двух теа́трах — oyun / piyes iki tiyatroda oynanacak
25) ( выходить замуж) varmakза тако́го, как ты, она́ не пойдёт — senin gibisine varmaz
26) тк. несов., перен., разг. (иметь каким-л. результатом, показателем) olmakна́ша кома́нда идёт на второ́м ме́сте — bizim takım ikinci durumdadır
он идёт на одни́ тро́йки — aldığı notlar hep orta
••речь пойдёт не об э́том — söz edilecek olan bu değil
вода́ пошла́ на у́быль — sular inmeye başladı
идти́ на по́мощь кому-л. — birinin yardımına koşmak
мы гото́вы идти́ за тобо́й — arkandan gelmeye hazırız
иду́т слу́хи, что... —...dığı söyleniyor / rivayet ediliyor
пошли́ слу́хи, что... —...dığı yolunda söylentiler çıktı
пошли́ спле́тни — dedikodu alıp yürümüştü
докуме́нт пойдёт на по́дпись — belge imzaya sunulacak
-
6 брести
ağır ağır yürümek; ayaklarını sürükleyerek yürümek ( плестись) -
7 двигаться
hareket etmek,devinmek; ilerlemek,yürümek; oynamak,kımıldamak* * *1) hareket etmek, devinmek, hareket halinde olmak / bulunmak; yürümek; ilerlemek ( вперёд)су́дно дви́галось ме́дленно — gemi yavaş yol alıyordu / ilerliyordu
е́сли дви́гаться с тако́й ско́ростью... — bu hızla yürünse / seyredilse...
наконе́ц дви́нулась и э́та диви́зия — nihayet bu tümen de harekete geçti
2) в соч.вре́мя дви́жется вперёд — vakit ilerliyor
э́то де́ло совсе́м не дви́жется — bu iş yerinde sayıp duruyor
3) oynamak, kımıldamakне дви́нуться с ме́ста — yerinden kımıldamamak
стре́лка не дви́жется — ibre oynamıyor
••дви́гаться по слу́жбе — ilerlemek, terfi etmek
-
8 ковылять
разг.topallaya topallaya yürümek; düşe kalka yürümek -
9 ладиться
iyi yürümek* * *( о деле) iyi yürümekу него́ никака́я рабо́та не ла́дится — hangi işe el atsa beceremiyor
жизнь у них ника́к не ла́дится — bir türlü geçinemiyorlar
-
10 тащиться
-
11 шлёпать
şamarlamak* * *несов.; сов. - шлёпнуть, однокр.1) şamarlamak, şamar çekmek, şak şak vurmakшлёпать валько́м по белью — şak şak çamaşırı tokaçlamak
он шлёпнул коня́ по ше́е — atın boynuna bir şamar çekti
2) тк. несов., прост. yürümekшлёпать по гря́зи — çamur içinde yürümek
-
12 волочить
sürüklemek,sürümek; ayaklarını sürümek* * *1) sürüklemek, sürümek2) тех. haddeden çekmek••е́ле но́ги волочи́ть (идти с трудом) — düşe kalka yürümek; ayaklarını sürümek
он при ходьбе́ волочи́т пра́вую ногу — sağ ayağını sürüyerek yürür
-
13 волочиться
sürüklenmek; peşinde koşmak* * *1) sürüklenmekволочи́ться по земле́ — yerde sürüklenmek
2) ( идти с трудом) sürüklenmek, düşe kalka yürümek3) уст., разг. ( ухаживать) peşinde koşmak -
14 вперевалку
в соч., разг.ходи́ть вперева́лку — badi badi yürümek
-
15 выступать
ilerlemek; çıkmak,hareket etmek; söz almak,konuşmak* * *несов.; сов. - вы́ступить1) ( выходить вперёд) çıkmak; ilerlemek2) (отправляться в путь и т. п.) çıkmak; hareket etmekвыступа́ть в похо́д — geziye çıkmak; sefere çıkmak
3) тк. несов., ирон. ( важно шагать) fıstıki makam yürümek4) тк. несов. ( выдаваться) çıkıntı oluşturmakдом выступа́ет на метр вперёд — ev caddeye bir metre tecavüz ediyor
ба́лка выступа́ет из стены́ на 30 см — putrel duvardan 30 sm dışarı çıkık / çıkmış
5) в соч.выступа́ть из берего́в — taşmak
6) (появляться, проступать - о сыпи, пятнах и т. п.) dökmekу неё вы́ступили слёзы на глаза́х — gözlerinden yaş geldi
у него́ на лбу́ вы́ступил кру́пный пот — alnı boncuk boncuk terledi
у неё на губа́х вы́ступила лихора́дка — dudağı uçukladı
7) ( публично) söz almak, konuşmak; (sahneye) çıkmakвыступа́ть по ра́дио — radyoda konuşmak
выступа́ть на собра́нии — toplantıda söz almak
выступа́ть с отчётным докла́дом — rapor okumak
вы́ступить по телеви́дению — televizyondan bir konuşma yapmak
вы́ступить в печа́ти со статьёй — basında bir yazı yayınlamak
выступа́ть с проте́стом — protestoda bulunmak
выступа́ть за мир — barıştan yana olmak
выступа́ть про́тив войны́ — savaşa karşı çıkmak
выступа́ть в соревнова́ниях — yarışmalara katılmak
выступа́ть в тяжёлом ве́се (о борце) — ağır sıklette güreşmek
выступа́ть за национа́льную сбо́рную (кома́нду) — milli formayı giymek, milli olmak
выступа́ть с ле́кциями — konferans(lar) vermek
выступа́ть с конце́ртами — konser(ler) vermek
выступа́ть в ро́ли Га́млета — Hamlet rolüne çıkmak
выступа́ть в ро́ли / в ка́честве адвока́та кого-чего-л. — avukatlığını yapmak
под како́й бы личи́ной он ни выступа́л... — hangi kisveye bürünürse bürünsün...
••вы́ступить в похо́д про́тив чего-л. — bir şeye karşı sefer açma
-
16 голова
baş,kafa; beyin,akıl,zekâ* * *ж1) врз baş; kafa; kelle (сахару, сыру)подня́ть го́лову — başını / kafasını (yukarı) kaldırmak; перен. baş(ını) kaldırmak
заби́ть мяч голово́й — спорт. kafa (vuruşu) ile gol atmak
идти́ в голове́ коло́нны — kolun başında yürümek
сто голо́в скота́ — yüz baş hayvan
со́лнце уже́ бы́ло / стоя́ло (у нас) над голово́й — güneş tepemize dikilmişti
2) kafaон па́рень с голово́й — kafalı bir çocuktur
све́тлая голова́ — aydın kafa
у него́ тупа́я голова́ — kalın kafalıdır
будь у неё голова́ (на плеча́х) — onda kafa olsa
у него́ голова́ хорошо́ рабо́тает — kafası işliyor / iyi çalışıyor
••в пе́рвую го́лову — ilk önce, en başta
на све́жую го́лову — dinç kafayla
с головы́ до ног — baştan ayağa; tepeden tırnağa (kadar)
дал я ему́ де́нег, да на свою́ го́лову — ona para verdim de kendime ettim
вы́брось э́то из головы́! — bunu aklından çıkar!
заплати́ть головой за что-л. — bir şeyi canı ile ödemek
и в го́лову не прихо́дить — hiç aklına gelmemek, aklından bile geçmemek
идти́ голова́ в го́лову — atbaşı (beraber) gitmek
лома́ть го́лову над чем-л. — kafa patlatmak / yormak
не выходи́ть из головы́ — aklından çıkmamak
потеря́ть го́лову — aklı başından gitmek
склони́ть го́лову — baş eğmek;
уда́рить в го́лову (о вине) — başına vurmak
тео́рия, поста́вленная с ног на́ го́лову — baş aşağı duran bir teori
сам себе́ голова́ — başına buyruk
кому́ могло́ прийти́ в го́лову, что... ? —... kimin aklına gelirdi?
эх, голова́ (твоя́) садо́вая! — разг. hey kuru kafa!
пусть у него́ голова́ боли́т! — onun başı ağrısın!
у него́ дел вы́ше головы́ — işi başından aşkın
дурна́я голова́ нога́м поко́я не даёт — погов. akılsız başın cezasını ayak çeker
-
17 замыкать
kilitlemek; kapamak; kuşatmak* * *несов.; сов. - замкну́ть1) разг. kilitlemek2) kapamakзамыка́ть цепь — эл. devreyi kapamak
3) ( окружность) kuşatmakзамкну́ть кольцо́ окруже́ния — воен. kuşatma çemberini kapatmak
замыка́ть ше́ствие — alayın en sonunda yürümek
-
18 зашагать
сов. -
19 иноходь
-
20 к
1) (при указании на направление движения, действия)...(y)a (doğru)подойти́ к бе́регу — kıyıya yaklaşmak
приходи́ к нам — bize gel
призы́в к молодёжи — gençliğe / gençlere (yapılan) çağrı
призы́в к еди́нству — birlik çağrısı
путь к побе́де — zafer yolu
перехо́д от капитали́зма к социали́зму — kapitalizmden sosyalizme geçiş
2) (при указании на соприкосновение, близость, присоединение)...(y)aлицо́м к лицу́ — yüz yüze
идти́ плечо́м / плечо́ к плечу́ — omuz omuza yürümek
прича́лить к при́стани — iskeleye yanaşmak
3) ( при указании на срок совершения или завершения действия)...(y)a doğruк концу́ неде́ли снег сошёл — hafta sonuna doğru kar kalkmış bulunuyordu
к ча́су бу́ду до́ма — bire doğru evde olacağım
4) (при обозначении побуждения, цели предназначения)...(y)a, içinму́зыка к фи́льму — filmin müziği
пода́рок ко дню рожде́ния — doğum günü armağanı
гото́виться к экза́мену — sınava hazırlanmak
приучи́ть к чему-л. — bir şeye alıştırmak
написа́ть предисло́вие к кни́ге — kitap için önsöz yazmak
5) (при обозначении предмета, лица, с которым связано какое-л. действие, признак, отношение)...(y)a karşıлюбо́вь к приро́де — doğa sevgisi
уваже́ние к ста́ршим — büyüklere (karşı) saygı
ключ к та́йне — sırrın anahtarı
привы́чка к ча́ю — çay alışkanlığı
6) ( в заглавиях) dolayısıyla;...(y)a dairк вопро́су о... —... sorunu dolayısıyla,... sorununa dair
к десятиле́тию (со дня) основа́ния... —...nın onuncu kuruluş yıldönümü dolayısıyla
7) ( в призывах)...(y)a (doğru)к ору́жию! — silaha sarıl(ın)!
Петро́в, к команди́ру! — Petrov, komutanın yanına!
вперёд, к побе́де! — zafere doğru, ileri!
См. также в других словарях:
yürümek — nsz 1) Adım atarak ilerlemek, gitmek Kafası yerde, kamburunu çıkarmış, yürüyordu. H. Taner 2) e Karada veya suda, herhangi bir yöne doğru sürekli olarak yer değiştirmek Buz dağları güneye yürümüş. 3) Çocuk ayakları üzerinde gezecek duruma gelmek… … Çağatay Osmanlı Sözlük
ağır aksak yürümek (veya gitmek veya ilerlemek) — 1) yavaş olarak, istenilen hızda olmayarak yürümek (gitmek, ilerlemek) Hava ve su kirlenmesine karşı mücadele ağır aksak yürüdü. 2) düzensiz, aralıklı olarak yürümek (gitmek, ilerlemek) … Çağatay Osmanlı Sözlük
aşağı yukarı yürümek — bir baştan bir başa yürümek … Çağatay Osmanlı Sözlük
badi badi yürümek (veya gitmek veya koşmak) — ördek gibi iki yana sallanarak yürümek (gitmek, koşmak) Hani biz bir çayırda arabayla geçerken bir boğa çıkageldi, köylü korkudan nasıl badi badi koşmaya başlamıştı? A. Ş. Hisar … Çağatay Osmanlı Sözlük
dıbır dıbır yürümek — hafif ve düzenli biçimde ses çıkararak yürümek Görevlilerin edalı ve dıbır dıbır yürüyüşleri bir geçit töreni izlenimini verir. S. Birsel … Çağatay Osmanlı Sözlük
tıpış tıpış yürümek — 1) kısa adımlarla çabuk yürümek 2) mec. ister istemez bir yere gitmek veya bir yerden ayrılmak … Çağatay Osmanlı Sözlük
peşinden yürümek — 1) birinin arkasından yürümek, gitmek 2) mec. bir kimseye her konuda uymak … Çağatay Osmanlı Sözlük
Hakkın rahmetine kavuşmak (veya Hakka kavuşmak veya Hakka yürümek) — ölmek Hüsmen Hakka kavuştu diye mırıldandı. R. H. Karay … Çağatay Osmanlı Sözlük
izinden yürümek — (birinin) birine içten bağlanarak onun başladığı işi aynı anlayışla sürdürmek … Çağatay Osmanlı Sözlük
geriye yürümek — huk. öncesini kapsamak İptal kararları geriye yürümez. Anayasa … Çağatay Osmanlı Sözlük
alıp yürümek — az zamanda çok ilerlemek, yayılmak, çoğalmak, artmak Bu kasıt tertibi, aramızı bozabilecek bir cinayet davasının alıp yürümesine, dallanıp budaklanmasına yol açtı. Y. K. Karaosmanoğlu … Çağatay Osmanlı Sözlük