өкше із
101абыри — (Ақт., Шалқ.) абырой. Біздің колхоз бастығы а б ы р и л ы жігіт (Ақт., Шалқ.). [Түрікше абыри (Тур. рус. сл., 1977, 19)] …
102ажап — (Алм., Іле) ғажап. Ол жігіттің келуі а ж а п емес, біздің үйге келіп қалар (Алм., Іле). [Түрікше ажып ғажап, таңқаларлық (Тур. рус. сл., 1977, 21). Осы мағыналарда өзб. а ж а б (Узб. рус. сл., 1959, 23); түрікм. ажайып (Рус. туркм. сл., 1956,… …
103азамат — (Сем., Ұрж.) оқыған, қызметкер. Мен жасымда а з а м а т т а р м е н көп жолдас болдым. А з а м а т т ы ң қосшысы болу да ол кезде көрім іс еді (Сем., Ұрж.). [Түрікше азамат: 1) ұлылық; 2) тамаша; 3) мақтаныш (Тур. рус. сл., 1977, 84); қырғ.… …
104айырмыш — (Тау., Қош.; Монғ.) айырма. Қарағым ау, осы нәрсенің қанша а й ы р м ы ш ы бар (Монғ.). [Түрікше айрым (Тур. рус. сл., 1977, 83)] …
105ақ көбелек — (Шығ.Қаз., Ү Н.) ақ көңіл, аңқылдақ. Мұның кей жердегі географиялық синонимі «ақ көйлек» қалпында да көрінеді. Тіркестің ең негізгі, алғашқысы «ақ» сөзі болса керек те, «көйлек», «көбелек» сөздері кейін халық қосқан қосалқы тұлға деуге болады.… …
106ақзон темір — (Түрікм.: Красн., Небид.) шелек, леген (қ.) жасайтын темірдің ақ түсті түрі. Не көп, а қ з о н т е м і р көп, содан жасатың (Түрікм., Красн.). [Түрікше аһен темір, болат, ал аһсен жақсы, өте жақсы мағыналарын білдіреді (Тур. рус. сл., 1977, 33,… …
107алажақ — (Ақт.: Ойыл, Ырғ.; Қ орда, Арал; Гур.: Маңғ., Есб.; Орал: Жән., Орда, Жымп.) аласы. Оспанда менің а л а ж а ғ ы м бар (Ақт., Ырғ.). Менің Медеубайдан а л а ж а ғ ы м, Қаһарға бережағым бар Қ орда., Арал). Новобогат ауданындағы а л а ж а қ т ы ң… …
108албар — (Көкш., Қ ту; Қ орда: Сыр., Тер., Жал.; Қост.: Семиоз., Торғ., Жанг.; Қар., Қарқ.) ашық қора. Жұбаныш, а л б а р д а ғ ы сиырларға көз салдың ба? (Қост., Семиоз.). А л б а р д а тұрған көк шолақ ат күректің тықырымен Егеубайды танып, жем іздеп,… …
109аңыру — 1 Қ орда., Қарм.) дем алу, тынығу. Бағана, түсте де, а ң ы р м а ғ а н д ы қ т а н әбден шаршадым Қ орда., Қарм.). [Түрікше арам тыным, тыныш (Тур. рус. сл., 1977, 61); ұйғ. арам (Уйг. рус. сл., 1961, 19); өзб. ором (Узб. рус. сл., 1959, 306);… …
110арыс — 1 (Монғ.) жігіт. Ау, той болған соң а р ы с бар, Алуан алуан жарыс бар. Әліңе қарай жүгіріп, Озғандарың бәйгеңді ал (М. Құрман., 166) 2 (Орал: Казт., Қара.; Қар., Шет; Қост.: Жанг., Аман.) арбаның бел ағашы. Жүкті көп салма, арбаның а р ы с ы… …
