ұлы жібек жолы
31Прогресс және регресс — – салыстырмалы ұғымдар: 1) прогресс (лат. progressus – алға қозғалу, арту, көбею) – қоғамның немесе оның жүйешелерінің (подсистемы) өрлеу сызығымен, кем жетілген күйден көбірек жетілгеніне, төменгі формалардан жоғарғыларына даму, жақсыға өзгеру;… …
32қатипа — зат. Жол жолы бар жұқа жібек мата …
33жеңілею — (Жамб., Шу; Сем.: Абай, Көкп., Ақс.) жеңілдену, жеңіл болып қалу. Қылча көп жатса, чайыры кетіп солып ж е ң і л е й і п қалады (Жамб., Шу). Мынау жүк бастапқысына қарағанда, ж е ң і л е й і п қалған (Сем., Көкп.). Абайдың ой иесі боп, көзін ашып… …
34жерсана — (Алм.: Жам., Шел.) түп түп болып, көкпеңбек болып шығатын, қурағанда ағарып кететін, мал жемейтін шөп. Ой, жолың болғыр, ж е р с а н а н ы мал жеушіме еді, жемейді ғой (Алм., Жам.) …
35қыжым — 1 1. (Жамб., Тал.) жібек орамал. Мен қ ы ж ы м орамал сатып алдым (Жамб., Тал.). 2. (Жамб., Шу) барқыт. Пайдасы одан түскен толып жатыр, қ ы ж ы м д а й қара бұйра шапкүл қозы (Жамб., Шу). Алдыңғы қатарлы даяркелерге сыйлыққа 3 метрден қ ы ж ы м… …
36самиян — 1 (Қост., Жанг.) кең, жазық, дала. Жолдастар, бәріміз с а м и я н ғ а шығайық (Қост., Жанг.). Итжемес бұған дейін с ам и я н сахарадағы қай ауылға да сақтана кіріп, ұрлана шығып кететін (Ә. Кекіл., Үркер, 20) 2 (Жамб.: Шу, Мер., Луг., Қорд.; Қ… …
37сырқостану — (Гур., Маңғ.) сырқаттану, ауыру. Жәнібек с ы р қ о с т а н ы п, үш күн жұмысқа келмеді («Лен. жолы», 1948, №40) …
38тұлан тұту — (Сем., Абай) қатты ашулану, бұлқан талқан болу. Ергөбек баласына қатты сөздер айтып т ұ л а н т ұ т т ы (Сем., Абай). Ағасы мен жеңгесін “ит” дегеннен артық қандай жаулық болушы еді? – деп Қаражан т ұ л а н т ұ т т ы (М. Әу., Абай жолы, ІІ, 86) …
39шағый — (Сем., Абай) шәйі, сырт киім тыстайтын жібек. Мынау ш а ғ ы й шапанды кім? (Сем., Абай). Биік сүйек төсектегі ш а ғ и дүриялаған көмкерулер де сол дөңгелек бір санмен жиырма бестен жасалыпты (М. Әу., Абай жолы, I, 749) …
40шүй — 1 (Қ орда: Сыр., Жал.; Ақт.: Ойыл, Ырғ., Қараб.; Қост., Жанг.) айдалған жердің арасында жол қалған жер. Жыртылмай қалған жер. Жерді ш ү й қалтырмай жыртуға тырысу керек деп бастық тәртіп беріп кетті Қ орда., Сыр.). Ш ү й қалдырмай айда, әйтпесе… …
