үтә ауыр хәл
31налыс — (Қ орда: Жал., Қарм.) налу, уайым. Көрінген нәрсені н а л ы с қылуға болмайды Қ орда., Жал.). Атамның жүзінде ауыр н а л ы с ізі бар, шүңірек қой көздерін шана үстіндегі өліктен аудармай ауыр ойға шомыпты Қ орда., Жал.) …
32сал тентек — (Монғ.) жынды, барлық малда болатын ауру. С а л т е н т е к п е н ауырған малдың жылауығында құрт қайнап тұрады. С а л т е н т е к п е н ауырған малдың миын тесіп, жылауығын алып тастап емдейді (Монғ.) …
33сормақта — Қ орда., Қарм.) көзі ауырған кісі сары майды тортасын айырып, мақтаны дәкеге орап, көзге тартады. Көз ауырғанда с о р м а қ т а н ы көзге дағылап тартамыз Қ орда., Қарм.) …
34тұрмыш — (Түрікм., Таш.; Шығ.Қаз., Ү Н.; Тау., Қош.; Гур., Маңғ.; Монғ.; Қарақ., Мой.) тұрмыс. Ол кезде т ұ р м ы ш ы м ы з ауыр болды да балалар оқи алмады (Түрікм., Таш.). Т ұ р м ы ш ы м ы з жақсы, тамақ тоқ (Қарақ., Мой.). Т ұ р м ы ш ы өте ауыр екен …
35шулы аяқ — (Тау., Қош.; Шығ.Қаз., Ү Н.) сылбыр, жайбасар, жүріс тұрысы ауыр, аяғы ауыр қозғалатын (адам туралы). Торғай жағында дәл осы мағынаны білдіретін мал аяқ деген тіркес бар …
36аяқ — Аяғына су түсті. Ұзақ жүрістен кейін жақсы суытылмай отқа жіберілген атта болатын ауру; аяғына жем түсті. Көрінген мініп, ақыры а я ғ ы н а с у т ү с і п, мүсәпір болып жатысы анау (Ш. Мұртазаев, Интернат., 47). Аяғын шауып алды. Ат шапқанда… …
37зіл — I зат. көне. Мүйізтұмсық. Қазақ «піл ауыр ма, з і л ауыр ма» дейді. Бұл жерде «з і л» деп мүйізтұмсықты айтып отыр (Қаз. әдеб., 09. 08. 2013, 4). II Зіл түсті. Өсімдік зіл ауруымен ауырды. З і л т ү с к е н бидайдың сабағы тез сынғыш келеді. Оның …
38көңіл — Көңілге алғау [алқау] салды. жерг. Көңіліне салмақ түсірді, көңіліне ауыр тиді. Сапарымыздың жүрекке салмақ түсіріп к ө ң і л г е а л ғ а у с а л а т ы н ауыр кезеңі енді басталғандай (Қ. Жұмаділов, Таңғ. дүние, 552). Батпаған емес ау,… …
39қорғасын — … 2. ауыс. Ауыр, зілдей. Батыстан қ о р ғ а с ы н қара бұлт шығып, көкжиекті көмкере қымтап, бізге қарай жыл жып келе жатты (Ә.Асқаров, Таңд., 400). Қорғасын құйған сақадай. Салмақты, ауыр. Ізғұтты бой жағынан шарғылау болғанымен, әкесінің… …
40месберік — сын. Мал бағуға, ауыр жұмысқа пайдалануға қолайлы (ат). Қазақ аттары төрт түрлі болады: жүйрік, жорға, жүрдек жүрісті, м е с б е р і к (Қаз. әдеб., 11.11.1988, 13). М е с б е р і к аттарды ауыр машахатты қызметке жұмсайды. Бір м е с б е р і к… …
