үпкә шешеүен үткәреү
111мұрындық ене — (Қарақ.) өкіл шеше (ене). Бұл елде м ұ р ы н д ы қ е н е, мұрындық ата дегендер көп болады (Қарақ.) …
112не секілді — (Тау., Қош.; Шығ.Қаз., Ү Н.) неше түрлі, алуан түрлі. Ол н е с е к і лд і н і ң бәрін даярлап үлгерді (Шығ.Қаз., Ү Н.). Тарихта н е с е к і л д і көсемдер болған (Шығ.Қаз., Ү Н.). Бұл жұмбақты н е с е к і л д і шешендер, не секілді көсемдер де… …
113нос беру — (Қост.: Жанг., Аман.) сөгіс беру, сөгу, күш, айбын көрсету. Сен оған н о с бердің бе? (Қост., Аман.). Қалай барсаң, кәрі шеше Жетімдер өлмей ме? Дұшпандары таба қылып, Күн де бір н о с б е рм е й ме? (Б. Майл., Шығ., 251). «Енді болмаса өліпсің… …
114салтқы — 1 (Көкш.: Щуч., Еңб.) қасқырға құратын қақпанды бекітетін ауыр ағаш. 2 (Көкш.: Щуч., Еңб.; Павл., Ерт.) қармақ қалтқысы. С а л т қ ы балықтың қармаққа түскенін білдіреді (Павл., Ерт.) 3 (Жезқ., Ағад.) есік ілгегі. Өзі соңынан кіріп, есігін жауып …
115тәте — (Түрікм., Красн.; Алм.: Нар., Кег.) баланың туған әкесі. Т ә т е, маған дәптер әперші (Алм., Кег.). Сөйтіп отырғанда әлгі баланың т ә т е с і келіп, әкелік сөзін айтты (Түрікм., Красн.). 2. (Сем.: Мақ., Ұрж.) апа, шеше …
116шеке — (Маң., Маңғ.) шеше, әже. Көбіне үлкен жастағы әйел адамға қаратпа сөз ретінде қолданылады. Ш е к е, шөліркеп қалдық, шұбатыңыз болса құйып жіберің (Маң., Маңғ.). Бұл) – шешеке деген сөздің қысқарған түрі болу керек …
117шие — 1. (Рес., Сарат.; Орал, Жән.) шеше, ана. Ш и е м і з айтқан өлеңші кісі еді (Рес., Сарат.). Колхоздың шаруашылық меңгерушісі Өтешевтің үйінде екі адам (әйелі мен ш и е с і) бар (Орал, Жән.). 2. (Рес., Сарат.) ана лық (малдың). О қозылардың ш и е… …
118шыртылдақ — 1 1. (Қост.: Об., Жанг.; Жезқ., Ағад.) аязда қатып тұрған, қорытқан сарымай. Шеше, тыңдаңыз сіздің үйге берілген жоспар: бір пұт ет, он қадақ ш ы р т ы лд а қ, он қадақ ескі темір, он қадақ ескі жүн (Б. Майл., Шығ., ІВ, 174). 2. (Рес., Омбы)… …
119арашашылық — зат. Арашалаушылық, ара түсушілік. Шеше атаулының барлығы да бала үшін үздігіп тұруға, перзенті үшін намыстануға, а р а ш а ш ы л ы қ қ а әзір тұратын болар деймін (Ж. Мусин, Туған үй.., 95) …
120бет — алдыңыздан жарылқасын! Құдай оңғарсын, сәтін берсін! Жолы да, атағы да үлкен Ғафаңа (Ғафу): Б е т а л д ы ң ы з д а н ж а р ы л қ а с ы н! дедім (Қаз. әдеб., 15.06.1973, 2). Бетке күйе жағу. этногр. Күнәлі адамға тағайындалған жазаның бір түрі. Б …
