үз анасы
51туған шеше — Баланың өз анасы …
52шеше — зат. Баланың туған анасы, апа. Әдетте баласы туған анасын «шеше» деп атамаса да, «бәленнің шешесі», «шешесі кім», «шешем бар» дегенде шеше атауы сол мағынаны білдіреді. Кейде орта жастан асқан басқа әйелдерді де «шешей» деу де жиі кездеседі. Бұл… …
53аймалақтау — (Сем., Көкп.) айналақтау. Демалыстың арасы, Жұмыстан келіп анасы, А й м а л а қ т а п анасын, Колхозшының баласы («Лен. туы», 1939, №31) …
54доғалатпа — (Тау., Қош.; Шығ.Қаз., Зайс.; Монғ.) ұнды майға қуырып, оған сүт не су қосу арқылы қойылтып жасаған тамақ; бөкпе көже. Анасы Мәделге д о ғ а л а т п а жасап берді (Тау., Қош.). Д о ғ а л а т п а өте тоқ болады, ертедегі қойшы тамағы қазір сирек… …
55әдиса — (Жамб., Шу) сұмдық, ғаламат (зат). Самұрық құстың анасы келіп өліп жатқан жыланды, ұйықтап жатқан баланы көріп, бұл қандай ә д и с а деп таңданады (Жамб., Шу) …
56мана — 1 (Сем.: Ұрж., Мақ.; Шығ.Қаз., Күрш.) тырма, темір тырма. Үй сыртында жатқан м а н а н ы әкеліңдер (Шығ.Қаз., Күрш.). Жердің тереңдігін 18 20 см жыртып, өткір м а н а м е н көлденең 2 3 рет маналау керек (Сем., Мақ.). Олар әрқайсысы 4 4,5… …
57пыш болу — (Орал: Чап., Жымп.; Гур., Маңғ.; Ақт.: Қараб., Шалқ.; Қ орда: Сыр., Жал., Шиелі) семіп, солып қалу (егіннің дәні туралы). Биыл жаңбыр кеш болып, бидайдың қанасы п ы ш б о л ы п қалды (Ақт., Шалқ.). Су болғандықтан бүйердің егісі п ы ш б о л ы п… …
58сақтағай — Қ орда., Арал) сақтасын. Алла с а қ т а ғ а й Қ орда., Арал). Тәңірім от ішінде мақтаны с а қ т а ғ а й да деп, анасы Бәтиманың бұрынғыдан да жаман жатпай тұрмай зар етіп, уайым шегері белгісіз (Ә. Нұрп., Курл., 430) …
59төйгелеу — (Монғ.) қозы, лақты өзінің немесе өзге енеге телігенде айтылатын сөз. Тоқты туса күшеніп, Жоқты табады десеңші? Айнала маңырап анасы, Арманда қалады десеңші? Оны ұрлаған иесі, Түнде тұрып т ө й г е л е п, Мазаңды алады десеңші? (М. Құрман.) …
60арқан — бұрау. Арқан жасау үшін арнайы есілген жіптерді ширату (бұрау) арқылы арқан дайындау (тәсілі) ісі. Арқан тіндерді тартып тұрып бұрау арқылы жасалатындықтан, оны а р қ а н б ұ р а у деп атайды (Қаз. этнография., 1, 194). Арқан жол. сөйл. Аспа жол …
