құнарлы
11шырын — зат. Өсімдік жемісіндегі құнарлы нәр …
12шүйгін — зат. Қалың өскен құнарлы шөп …
13атымды жер — (Ақт.: Ырғ., Қараб.; Қ орда: Қарм., Арал, Сыр., Жал., Тер.) құнарлы, шығымды, қолайлы жер. Сіздің тарыңыз а т ы м д ы ж е р г е салынған екен (Ақт., Ырғ.). А т ы м д ы жерге тіккен қауын жақсы шығады Қ орда., Тер.) …
14боз — 1 Қ орда., Арал; Шымк., Түркіс.) далада өсетін көде, селеу. Бұл қонған жеріміздің маңайында б о з көп Қ орда., Арал) 2 1. (Көкш., 1 Май) жайылым жер. Мал жайылатын жерді б о з дейді (Көкш., 1 Май). 2. (Қарақ.) құнарлы, тың жер …
15жарақты — (Ақт.: Ойыл, Ырғ., Қараб.) жарамды. Малшы колхозшылардың көпшілігінде ж а р а қ т ы тұрған үй бар (Ақт., Ойыл). Осы жазып отырғаныңның барлығы ғылым үшін ж а р а қ т ы болмас. Ең негізгі ж а р а қт ы с ы н ғана көрсетерсің (Ақт., Қараб.) Бізде ж… …
16жасаң — 1 (Гур., Есб.) жас, жастау. Ол ірә ж а с а ң д а у көрінеді (Гур., Есб.). Ж а с а ң уақытта алғыр едік (Гур., Есб.) 2 1. (Қарақ.) сулы, шөпті, құнарлы жер. Жарлының малын ж а с а ң ғ а қусаң, қуаңға қашады. Ол жерде ж а с а ң жер онша көп емес… …
17жәйлі — Қ орда., Сыр.; Шығ.Қаз., Марқ.; Гур., Маңғ.; Қост.; Түрікм., Красн.) жайлы. Ж ә й л і орын (Шығ.Қаз., Марқ.). Өзі бір үй ішіне де, өзгеге де ж ә й л і болып шықты (Түрікм., Красн.). Аналық малдардың іш тастаушылығымен күресудегі шарт биелерді… …
18жом — 1 (Жамб., Жам.) қызылшаның қабығы. Қызылшаның ж о м ы жұқа болады (Жамб., Жам.). Қызылша ж о м ы малға берілетін құнарлы азықтың бірі («Соц. майдан», 12.10.1950) 2 (Гур., Маңғ.; Қарақ.) шелектегі балықты тығыздайтын станок. Ж о м тұтқасын… …
19жоңыршқа — (Жамб., Шу; Алм., Жам.; Қ орда, Арал; Ақт., Ойыл; Қост., Жітіқ.; Рес., Орын.) жоңышқа, беде. Біраз шабатын ж оң ы р ш қ а м бар еді соған жәрдемдес (Жамб., Шу). Жылқы ж о ң ы р ш қ а жесе тез семіреді (Алм., Жам.). Мезгілінде шабылған пішен ж о ң …
20кәрек — (Шымк., Түркіс.) тікенді шөп түрі. К ә р е к бес алты жылда бір өседі. К ә р е к малға жұғымды, құнарлы шөптің түрі. Екі күннен бері к ә р е к шауып жатырмыз (Шымк., Түркіс.) …
