құйрықты
111гиссар — қойы. Қылшық жүнді, құйрықты қой тұқымдастарының бірі. Тәжікстанның Гиссар өңірінде шығарылған. Бұл аймақта г и с с а р, қазақы, құйрықты қ о й л а р д ы ң барлығы да өзара қатынаста болғандығы дәлелдейді (Қ. Сәбденов, Қой шаруаш., 11). Г и с с а …
112дегерес — I зат. Жазық далаларда кездесетін домалақ тақия төбе. Жетісуда ондай д е г е р е с т і ң бірнешеуі кездеседі. Жердің аты сол д е г е р е с к е қарап қойылған (Соц. Қаз., 02.04.1991, 4). Д е г е р е с т е р қопарылып астынан тыңайтқыштар шығып… …
113жебе — I зат. кәс. Қыран құс құйрығының көбеден басқа қауырсындары. Қанаттың шеткі қауырсындарын – шалғысы, ал құйрығының ортасындағы екі қабат әлді қауырсынын – көбесі, қалғандарын ж е б е с і дейді (Туған жер., 143). II зат. қ. ө н е р. Садақтың… …
114керсен — I зат. Қазақ ерінің адам құйрығына тұспа тұс (сай) келетін ойыстау, жалпақ жері (бөлігі). Ердің адам мініп отыратын тұғырлығын «кісілік» деп атайды. Кей жерлерде «к е р с е н» дейді (Ер қанаты, 261). Ердің артқы қасын к е р с е н деп те атайды… …
115қалмыш — сын. сөйл. Қалғаны, қалдық д.м. Етігін күздігүні сойған тоқтының құйрығынан арнап алып қойған азғана құйрықтың қ а л м ы ш ы м е н майлап, уқалай берді (Ж.Тілепбергенов, Ізбасар, 75) …
116құлаш — құйрық. поэт. Құлаштай ұзын құйрық. Иранға қарай борт борт желген қыпшақтың тоқпақ жал, қ ұ л а ш қ ұ й р ы қ, ошақ табан сәйгүлік жүйріктері (І.Есенберлин, Шығ. жин., 9, 145). Құлашты кеңге салды. Қарқындады, қарыштады. – Биылғы межеңді қалай… …
117құтас — зат. Үкінің құйрығы. Тарихи деректер бойынша, сол дәуірде ұрыста ерекше ерлік көрсеткен жауынгерлерге «бахадүр» немесе «алып» деген атақ беріліп, атының мойнына «қ ұ т а с» үкінің құйрығы байланатын болған (Қаз. әдеб., 15.04.1983, 5) …
118мықи — I зат. зоол. Қырғиға өте ұқсас, бірақ қанаттары ұзын, құйрығы қысқалау алғыр құс. Лашын, тұйғын, тұнжыр, тынар, м ы қ и, ителгі, бәрпі, қырғи, құр, тұрымтай (І.Жансүгіров, Шығ., 164). М ы қ и д ы ң қырғидан бір айырмашылығы – қанаттарының ұзын,… …
119су — I Суасты наны. п е р и ф р. Борық. Мәселен, жалпақ жапырақты қоғаны алайық. Оның тамырында (борығында) қант пен крахмал көп. Оны «с у а с т ы н ы ң н а н ы» деп те атайды, өйткені қоғаның борығын отқа пісіріп жеуге болады, әрі ол керемет тәтті ау …
120теңіз — арыстаны. зоол. Ескекаяқтылар тобына жататын, ірі денелі теңіз жануары. Олардың негізгі тағамы – балық. Т е ң і з а р ы с т а н д а р ы көктем мен жазда Калифорния жағалауларында, Жапон теңізі аралдарында мыңдап жатақтар құрады (Су асты. тіршілік …
