қысыр
1қысыр — күзеу. Кекілін қалдырып, жалын сыпыра күзейді, ал құйрығының жоғарғы жағынан үш бунап күзеп, ұшын шырпып қана қояды (Шаңырақ, 523). Қысыр сөзге дес бермес. Тілге шешен, сөзге шебер (адам). Ол да қ ы с ы р с ө з г е д е с б е р м е с, нағыз… …
2ысырғыштау — ысырғышта етістігінің қимыл атауы …
3қысыр-буаз — сын. Малдың қысыр не буаз екендігі. Малсақ болып өскен қазақ балалары өз иелігіндегі малдың күйлі күйсізін, аман жаманын, қ ы с ы рб у а з ы н көріп біліп, көңіл бөліп отырады (К.Мұқажанұлы, Ортеке, 7) …
4қысыр — сын. Қашпай, төлдемей қалған, бойдақ (мал) …
5ысырғыш — зат. Бір затты ысырып жинайтын еңбек құралы …
6қысыр емген — Жұнттай, семіз (тай) …
7ысырғышта — ет. Бір нәрсені қайта қайта ысыру, сырғыту. – Ендеше, біз де ішпейміз, десіп алдарындағы тостағандарын кейін қарай ы с ы р ғ ы ш т а п томсырая томсырая қалысты (Ө.Ахмет, Қарқаралы., 206) …
8атқысыр — сын. Мүлде қысыр, ешқашан тумайтын. – Үйіңдегі 12 биенің алтауы анық буаз, екеуі неғайбыл, екеуі а т қ ы с ы р. Қалған екеуінің қысырлығына қоса өкпесінде тесігі бар (Ел аузынан, 116) …
9ысырыс — ысыр етістігінен жасалған ортақ етіс. Екеуі әрі бері ы с ы р ы с ы п отырғанда шұжық еденге түсіп кетеді (Ел аузынан, 314) …
10бойдақ — қой. а) Тарттырылған еркек қой. ә) Қысыр қалған саулық. Біздің б о й д а қ қ о й (ту қой) деп жүргеніміз – қысыр қалған саулық (Н. Қазыбеков, Дала., 33) …
