қысыр
31желқабыз — I сын. 1. Желікпе, елікпе; елпілдеп желпілдеп, еліріп кететін. ≈ Ж е л қ а б ы з жиырма жігіт атқа мінді. 2. Лепіріп бос сөйлейтін, көпіріп кететін. Ж е л қ а б ы з, әуес емес қысыр сөзге, Сөйлейді ойлап қана әрбір кезде (Т. Жароков, Таңд. шығ.,… …
32жіліктеспе — зат. Малды сойып, жілік жілік бойынша бөлісіп алу дәстүрі. Торпақ бермей ол биыл, қырсыққанда, Қысыр сиыр атанды ел білетін. Мал иесі аузынан сыр шыққанда, «Ж і л і к т е с п е жасаймын» деп жүретін (Е. Дүйсенбай, Бозала таң., 55) …
33кепиетсіздік — зат. Қасиетсіздік, қадірсіздік, құнсыздық. Менің қорқатыным, ауызынан қара көженің дәмі кетпеген ауылдағы қотиындардың к е п и е т с і з д і г і емес, өзінен басқа ешкімді менсінбейтін кейінгі буынның қысыр ниеті, өтірік ибасы (Қ. Ысқақ, Ақсу.,… …
34қасаң — I зат. в ет. Жылқы малында болатын мүйізгек ауруы. Түйедегі мүйізген ауруы сиыр, қой, ешкіде – қашақ, жылқыда – қ а с а ң деп аталады (Ж.Бабалықұлы, Мал ауру., 70). II сын. көне. Қысыр. Айпара мырс етіп күлді де: «Қ а с а ң байтал екі айғырдың… …
35қолшоқпарлық — зат. ауыс. Біреудің сойылын соғушылық, қолшоқпар болғандық. Өнбейтін өгіз қысыр даудамаймен Қол жиып, қ о л ш о қ п а рл ы қ топ құрады (Е.Дүйсенбай, Бозала таң, 259) …
36құлалат — ет. сөйл. Құла жылқыны көп жи д.м. Қысырақтың үйірін Алапат та, қ ұ л а л а т. Қысыр жеңгем ұл тапсын. Алалат та, балалат! Ат байларға жараса, О да бізге қанағат (Ж.Ахмади, Айтұмар, 135) …
37қысырақ — матау. Әр айғырдың үйірінде жүріп пісіп жетілген дөнежіндерді ұстап, бір жерге жиып, матастырады да, оларға айғыр қосып, жаңа бір айғыр үйірін құрау ісі (А.Нүсіпоқасұлы.., Ағаш бесік., 5, 49). Күземнен соң, кілең байталды бөліп алып, қ ы с ы р а… …
38сыр — I ет. сөйл. Ысыр. Алдындағы ойыншықтарын с ы р ы п тастап, жылай салды (Қазақ, 20. 11, 2010). II Сыр сүлейі. Сырдың атақты ақын жыраулары д.м. Асқар ақындығында ежелгі с ы р с ү л е й л е р і салып кеткен жыр дәстүрлері айрықша аңғарылады (Қаз.… …
39терме — … Тәжірибелі малшылар ділбас, т е р м е , мүйізкөк, қоскіндік сияқты түйе ауруларын өз қолдарымен емдей алады (Лен. жас, 03.02.1979). Інгендердің қысыр қалуына қандай себептер бар? Біріншіден, інгендердің т е р м е болуы. Түйе боталағанда күн… …
40шөмелегіш — зат. Шөп шөмелейтін машина (техника). Бұл қауырт науқанға 4 жатпа, 4 ш ө м е л е г і ш, 7 шөп оратын машина, 2 ысырғыш, 3 шөп тайлағыш қатыстырылуда (Лен. жас, 08. 06.1974, 1) …
