қосалқы өндіріс
81бөкебай — зат. кәс. Кеме тұмсығына көтеретін кішірек қосалқы желкен. Қазіргідей сүттей тымық, әрі желге бір қырын жүзгенде әйелдің шашақты шархатындай ғана б ө к е б а й д ы ң үлкен септігі бары теңізші атаулыға мәлім (Ә. Сарай, Атырау, 78) …
82бүлдіргелен — ет. Бүлдірге тағу, қайысты тұйықтап байлау. Ердің қанжыға тесігінен қосалқылап өткізіп, б ү л д і р г е л е н г е н тұйық таспа «шеттік» аталады. Оған құйысқанның жырымы байланады (Ер қанаты, 261) …
83еместік — зат. Емес екендік, болмағандық. Сол нағашымның жел қуық байталша сыланған қағылез қаншығы бар деп естіп, осал ит е м е с т і г і н е іштей күмәнсіз құмарлықпен түйініп жүретінмін (А. Сейдімбеков, Ақиық, 74) …
84жағатта — I ет. жерг. Қазбалап айту, әйгілеу. Бұл отыз беске келгенше бас құрап, отау тіге алмай жүрген сүр бойдақ досымыздың сөз бастар осал тұсын ж а ғ а т т а м а й а қ қоялық дегендігіміз еді (Қаз. әдеб., 16. 08. 1974, 4). II ет. жерг. 1. Жағалау,… …
85жанама — бүршік. бот. Өркен мен тамырсабақтың жанында болатын бүршік. Бір жылдық өркенде ж а н а м а б ү р ш і к болады (Ботаника, 140). Жанама құда. этногр. Туыстығы жағынан алыстау құда, қосалқы құда. Құдалыққа байланысты жақындық атаулары – құда,… …
86қам — сын. Осал, нашар, шынықпаған. Жігіттің аты семіз, қ а м болғандықтан жете алатын болмайды, енді біраз шапса болдырып қалатындай (Қаз. әдеб., 21.03.1975, 4) …
87қисықтөс — зат. Қос өркешті түйе мен қоспақтың арасынан шыққан түйе тұқымы. Түйенің төсі қисық, тегі нашар, азғын түрі; күлгешөгер. Әдетте қоспақ пен айыр түйенің арасынан тәуір тұқым тумайды. Жазатайым туа қалса жүні тықыр, күші жоқ, суыққа осал болып… …
88тамыр — I Тамыр атпалары. бот. Кейбір өсімдіктердің тамырларында бүршіктер пайда болады. Осы бүршіктерден жаңа жас өсінділер өсіп шыға алады. Оларды тамыр атпалары деп атайды. Т а м ы р а т п а л а р ы тамырдың қосалқы бүршіктерінен дамып жетіледі. Көк… …
89таснау — зат. көне. Тұрғын үй маңына қазылып, едені, қабырғалары таспен немесе күйген кірпішпен қаланып жасалған, су жиналатын және ағатын, төртбұрышты шұңқыр; таснауа. Кейде т а с н а у д ы ң қабырғалары кірпішпен шегенделеді. Т а с н а у тұрғын және… …
90ілгідай — зат. жерг. Үкірдайдың орынбасары. Құдалар да осал жерден емес. Қошқарбайдың бетке ұстары – Қали і л г і д а й д ы ң ауылы. Күйеу жігіт – сол і л г і д а й д ы ң үкілеген ұлы Қажыбек мырза (Қ.Жұмаділов, Таңғажайып., 50) …
