қатқыл дауыс
21азан қағу — (Маң.: Маңғ., Бейн.) қақсап дауыс шығару. Қара сиыр тағы а з а н қ а қ т ы. Шайлық сүт сауып алғанда, бұзауын емізіп қақтатпаған (Ж. Нәжім., Кішк., 154) …
22гүркіл — Қ орда., Арал) гүрсілдеген дыбыс. Құлағыма г ү р к і л келеді Қ орда., Арал). Әдепкі қарқында жекелеп жалғыз жалғыздан естілген г ү р к і л д е р енді бір зор дауысқа ұласып, жерді үздіксіз қалтыратқан тұрақты г ү р і лг е айналды (Ә. Нұрп., Курл …
23дабыс — (Маң.: Шевч., Маңғ.) дауыс, үн. Тымауратқан д а б ы с т ы Салсақ айқай, ашылар, Жиырма бестің күнінде кім көрінген масығар (Ақтан.) …
24дыбыс — (Ауғ.; Ир.) дауыс. Беткейден аттар кетпейді, Айналайын, жан қыршын. Ана деген д ы б ы с ы ң Құлағымнан кетпейді (Ир.) …
25дым — 1 (Алм., Жам.) үн, дыбыс, дауыс. Аузыңды жап, патшахар, д ы м ы ң д ы шығарма (Алм., Жам.) 2 (Ақт., Қараб.; Орал: Чап., Казт.; Маң., Маңғ.; Қ орда: Арал, Қаз.) тым, аса, өте. Біз сөзге д ы м сараңбыз (Маң., Маңғ.). Д ы м қары кісі әңгіме айтып… …
26әке 1 — 1. (Шығ.Қаз.: Ұлан, Тарб., Ү Н.; Тау., Қош.; Монғ.; ҚХР; Алм.: Шел., Кег.; Талд., Гв.; Сем.: Ұрж., Мақ., Көкп., Ақс.; Жамб.: Тал., Шу, Жуа.) қарағым, шырағым. Бері кел, ә к е, қымыз іш! (Сем., Мақ.). Ә к е а у, қайдан жүрсің түнделетіп (Сем., Ұрж …
27жайуат — 1 (Қар., Тельм.) жай. Ол аяғын ж а й у а т басып үйге кірді (Қар., Тельм.). Қолына ұстай кірген хатының хабары бүкіл Спасты дүрліктірерлік екен, тіпті ж а й у а т естіртіпті (Ғ. Мұст., Көз көр., 163). Келісімен шешініп, киімдерін жайып, болған… …
28жайын — 1. (Гур., Бақс.; Қ орда, Арал) жай, бос. Ол уақытта бұндай жұмыс жоқ, ж ай ы н нәрсе ғой Қ орда., Арал). Комсомол ұйымы ж а й ы н жастар мен комсомолдардан екі звено құрған (Қ, орда, Арал). 2. (Монғ.) тыныш, жайымен. «Жау шапты!», «Ұры әкетті!»,… …
29жаң-жұң — шаң шұң (С. Аман., ВДИКЯ). Жұрт өре тұрды, ж а ң ж ұ ң (Б. Майл., Шығ., 5 т., 368). Бірсыпыра ж а ң ж ұ ң н а н кейін Жасыбайға сөз беріледі (Б. Майл., Шығ., 4 т., 220). Ж а ң ж ұ ң дауыс, салдырлаған шелек, бұрқылдап лақтырылған қар (Б. Майл.,… …
30зәтте болу — (Шығ.Қаз., Ү Н.; Монғ.) ығыр болу, запыс болу. Ол кеше әбден з ә т т е б о л д ы (Шығ.Қаз., Ү Н.). Бірнеше рет суық суға шомылып з ә т т е б о л ғ а н мен: су ыстық па, бөлме жылы ма? – дедім («Ж. өмір», 16.04.1983). Құр бекерге дауыс көтеріп,… …
