қатын
51ақұрық — I зат. бот. Түсі ақ, қабығы жұқа, дәмі тәтті, үлкен қауын. Мынау жатқан қауын осының бірде біріне ұқсамайды. Бәлкім сырт пішіні жағынан а қ ұ р ы қ т а р тұқымына келер де. Бірақ түсі, түгі тіпті келмейді (Т. Әлімқұлов, Күрең өзен, 41). II зат.… …
52алпыншақ-салпыншақ — зат. сөйл. Мойынға тағатын алқа, моншақ т.б. Мойынға тағатын а л п ы н ш а қ с а л п ы н ш а ғ ы дей ме, әйтеуір көңіліне жағадыау дегендерін алып, еңкілдеп жеттім ау ауылға (Қ. Ысқақов, Менің аға., 37) …
53ат — I зат. Тоғызқұмалақтағы жүрілетін ұяны «ат» деп атайды (Ө. Жолымбетов, Айгөлек, 49). II Ат айналғысыз. Жиі отырған, өте тығыз орналасқан. Атақты рулары – қалың Қаржас, а т а й н а л ғ ы с ы з Айдабол, Күлік, Тұмар (Н. Баяндин.., Дала., ). Ат арба …
54базбан — зат. кәс. Ұста дүкеніндегі қызған темірді соғатын үлкен (ауыр) балға. Сол себеп болса керек, Нина апай теміршіге жәрдемші болып орналасты да, бара бара Меруерт жеңгей екеуі кезектесіп б а з б а н соғатын болды (С. Танекеев, Қиян асу, 123) …
55бетмай — зат. Бетке жағатын май; крем. Бетіне б е т м а й жағып, айнаның алдынан шықпайды (Жұлдыз, 1981, 3, 57). Күндіз және түнде жағатын б е т м а й л а р ы м н а н ешқашан қаржы аямаймын (Айқын, 19.02.2009) …
56жойтақтат — ет. Атын ауыздығымен алыстыру, жойтаңдату. Атын ж о й т а қ т а т ы п, «мені көрдің бе?» дегендей арыбері жүріп алды (Қ. Қазиев, Үркер, 19) …
57жөнсу — жөнсі етістігінің қимыл атауы. Бір жақта үймелеген толған қатын, Бастары аппақ болып шағалаша. Ж ө н с у і бозбаланың шетте қалып, Қатынға қалжыңдайды жағаласа (С. Мұқанов, Таңд. шығ., 12, 39) …
58қатынбұраш — зат. сөйл. Әйелін жақсы көретін, қызғанатын адам; әйелқұмар. Қатынқұмар адамды, әйелін басқадан қорғаштайтын, қызғанатын адамды «қ а т ы н б ұ р а ш», жақсы атқа қызығатын, атқұмар адамды «атбұраш» дейді (Соц. Қаз., 21.03.1991, 4). Ал «бабникті»… …
59қызыл — I зат. г е о г р. Топырағы, тасы қызғылттау жер. – Жоқ, сері аға, адасып кетерсіз, бұл арада шоқ қ ы з ы л д а р көп, бір бірінен айнымайды (С.Жүнісов, Ақан сері 2, 303). Ол «Бұзау өлген» қ ы з ы л ы н а шыға беріп, бұйдасын іріккен… …
60сабындат — … 2. ауыс. Атын қатты терлету, ақ көбігін шығару. Орда үстіне қолына қара жалау ұстап, атын с а б ы н д а т а шапқан шабарман: Алтын Орда ханы Сартақ бүгін таң ата дүние салды, деді (І.Есенберлин, Алтын Орда, 1, 82) …
