қарақұм желі
1қара — азық. Астық д.м. Соғыс зардабын елдің дендеп түсіне бастағаны да биыл жаз: қант шай, қ а р а а з ы қ т ы ң көзі кеміді (Ә.Сарай, Атырау, 310). Қара ала қаз. Қаздың қара ала түсті бір түрі. Көл бетін жапқан қ а р а а л а қ а з бен қасқалдақ,… …
2желім ылай — (Қарақ.) сұйық лай. Кірпіш арасын ж е л і м ы л а й м е н байланыстырамыз (Қарақ.). қ. желім 3 …
3әжел — (Қарақ.) ажал. Ә ж е л жетсе жан қалмас (Қарақ.) …
4желіндетпеу — (Қарақ.) дәмелендірмеу. Не болса соған оны ж е л і н д е т п е у керек. Ол бізден ж е л і н д е п жүрген болу керек (Қарақ.) …
5ара — I зат. зоол. Тропикалық ормандарда тіршілік ететін тотықұстардың бір түрі. А р а л а р сөзді тез ұғады, қолда ұстауға ыңғайлы және бірнеше сөзді жаттауға қабілетті келеді (Құстар, 57). Тотының ең үлкені – а р а . Ол Оңтүстік Американың тропикалық …
6қарақас — 1 1. (Қ орда: Арал, Сыр., Жал., Шиелі; Қост., Жанг.) егінге түсетін құрт, қара күйе. Тарыға қ а р а қ а с келсе оңдырмайды Қ орда., Арал). 2. (Орал, Қара.) егін арасына шығатын арам шөп. Егініңе қ а р а қ а с шықса, қасқайдым деп біл (Орал,… …
7желқом — 1 Қ орда., Арал; Қарақ.) желкен. Ж е л қ о м ы бар қайық желдің ығына қарай немесе желге қырын жүре алады Қ орда., Арал). Қайықтың ж е л қ о м ы н жерге қарсы көтеру керек (Қарақ.). Жалғыз ақ кемісі қарамай, жылым арқылы қайық ж е л қ о м ы… …
8желін қап — (Түрікм., Красн.) түйенің желінін қаптайтын қап. Қара суықта түйе желіні жарылып кетпес үшін ж е л і н қ а п кигіземіз (Түрікм., Красн.) …
9қара жел — 1 (Сем., Ұрж.) сай сүйекті қақсататын ауру. Он шақты күннен бері қ а р а ж е л болып сай сүйегім сырқырап жүр (Сем., Ұрж.) 2 (Талд., Панф.) ішіне жел кіргеннен іші кеуіп ауыру …
10қара тікен тұз — (Жамб.: Тал., Сар.) ірі ірі қара тұз. Қ а р а т і к е н т ұ з ғ а түскен адамның бойында жел қалмайды (Жамб., Сар.) …
