қайда кетті
1арқам тердеп кетті — (Монғ.) қатты ұялдым. Қайнағамды көргенде қайда барарымды білмей, а р қ а м т е р д е п к е т т і (Монғ.) …
2бәдалында — (Шымк., Мақт.) жүзінде. Екі айдың б ә д а л ы н д а көрінбей қайда кеттің? (Шымк., Мақт.) …
3әгі — (Сем.: Көкп., Ақс., Аяг.; Монғ.; ҚХР; Жезқ., Ағад.) әлгі, жаңағы. Ә г і жерге ол сол мезетте жетіп те үлгіреді (Сем., Ақс.). Ә г і адам қайда кетті (Монғ.). Ә г і лақ, қойдың ақырына шығып, жемін былғап жүдә маза бермейт (М. Әу., Өскен өрк.) …
4әдіре қалу — Қ орда., Шиелі) адыра қалу. Ә д і р е қ а л ғ ы р, қайда кетті жоғалып Қ орда., Шиелі). – Ой, ә д і р е қ а л! – деді ол (Қ. Әбд., Тәт. қауын, 17). қ. әдірә қалу …
5кілт — (Гур., Маңғ.; Орал, Жән.; Рес.: Орын., Омбы) құлып. Сен тас үйге (қ.) к і л т сал да, ағаш үйге (қ.) кел (Гур., Маңғ.). Мақсұттың есігінде к і л т тұр, адамдары қайда кетті екен? (Орал, Жән.). Мен неше кілт сатып алдым (Рес., Омбы) …
6көк тігілгір! — (Қ орда: Арал, Қарм., Сыр., Шиелі) о, көк соққыр! деген сияқты қарғыс. Әлгі маңдайыңа к ө к т і г і л г і р қайда кетті екен!? Қ орда., Арал). О, к ө к т і г і л г і р! О, қара байланғыр! Есіз қалғырдың мүлкі, түге! Тап жаңа ғана тап тұйнақтай… …
7үш аяқ келгір — (Орал: Чап., Жымп.) сиырға айтылатын қарғыс сөз. Ү ш а я қ к е лг і р, қайда кетті, іздесем таптырмады (Орал, Жымп.) …
8шере — 1 (Орал: Казт., Орда, Чап., Жымп., Жән.; Гур., Есб.) желімдеп жасалған жұқа тақтай. Ш е р е жәшік жеңіл болады (Орал, Казт.). қ. шебік 2, шепік 2. 2 Қ орда., Арал) жәшік. Бір ш е р е шай қайда кетті Қ орда., Арал) …
9зымғайып — (Ақт., Ойыл; Гур., Бақс.) зымзия, ұшты күйлі. З ы м ғ а й ы п қайда жоғалып кеттің, басқарма іздеп таба алмады ғой! (Ақт., Ойыл). Ол, әйтеуір, осы соңғы кезде з ы м ғ а й ы п жоқ болып кетті (Гур., Бақс.). қ. зымқайым …
10көк — … 2. ауыс. Шар болаттан жасалған, асыл; сапалы д.м. Мыс.: көк найза, көк сүңгі, көк кіреуке, көк семсер, көк сауыт т.б. Сүбедей баһадүр мен Жебе ноян жас батырларға арналған орданың рәсімді сыйлығы – болат дулыға, к ө к кіреуке сауыт, наркескен… …
