цъæхдæндаг
1ИРОНВÆНДАГ — Мæрдæгъдау. Ивгъуыд æнусы дыккаг æмбисы дæр ма иу мардныгæнæн бон фенæн уыд ацы æгъдау. Уый ноджы карздæр кодтой, ирæтты фылдæр хай ма хæхбæсты куы цард, уæд. Иронвæндаг кодтой мардæн йæ ныгæнæн бон саударæн, хъыггæнæн æмæ бузныджы раныхæсты… …
2Фæндаг ын скæнут — (Фæндаг скæнын) – мард æвæрыны æгъдæуттæй иу, æмбæлдис Уæлладжыры комы не ‘нусы 60 æм азты онг; хъуыддаг иу афтæ уыдис, æмæ иу кæртæй зианы уынгмæ хæссæгау ракодтой йæ чындзытæ кæнæ та мыггаджы чындзытæ (сылгоймæгтæ иу чырыныл æрмæст хæцгæ кодтой …
3АРХЪЫЗЫ ДÆНДАГ — тж. ХЪОХ ДÆНДАГ Уыдис æрмæстдæр Хæмыцæн. Уыцы дæндагмæ ахæм миниуæг уыд, æмæ иу æй сылгоймаджы мыггагæй кæмæдæриддæр равдыстаид Хæмыц, уый иу ын йæ фæндоныл дыууæ нæ загътаид. Уымæ гæсгæ бирæты зæрдæхудт райста. Борæты Бурæфæрныджы усмæ дæр… …
4Ирон фæндаг — см. Ирон фæндаг – перевод Ирон фæндаг – зианыл кæуын æмæ хъарæг кæныны æгъдауы хуыз; зианмæ иу æндæр хъæутæй йæ хæстæджытæй чи ’рбацыдис, уыдон иу семæ цы хъарæггæнæг устыты ракодтой, уыдонимæ иу хъæугæронæй хъæрæй кæуын æмæ дзыназын райдыдтой.… …
5ХЪОХ-ДÆНДАГ — Хæмыцы дæндаг. кæс АРХЪЫЗЫ ДÆНДАГ кæс «АРВЫ ДУАР» Ы СÆРГÆНДТÆ …
6ДÆНДАГ ХÆЦЫН — Искуыцæй, хи пайдайæн цы рахастауа, уый уын. Бигъа æмбæрста, йæ дæндаг цæуыл схæца, ахæмæй Баймæтмæ æппæтдæр кæй разындзæн, уый. (Биазырты Д. Гуацъæтæ æмæ Схъæлатæ.) Æз нырма мæ царды ахæм диссаг нæ федтон æмæ дын мызд кæм нæ уа, уырдæм сæрæй… …
7ДÆНДАГ ÆФТАУЫН — Иу бынаты, иу ран бирæ баззайын, фæкусын, уым базæронд уæвын. Дæ фыдæлгъыст мæ куы баййафа, дæ ингæнмæ, дам, дын тагъд рæстæджы цы ныккæсон. Æмæ йæм ныр кæс, йæ былыл дæ дæндæгтæ рафтау. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) Ирон адæммæ уыдис ахæм æгъдау,… …
8РИУЫЛ ФÆНДАГ ДÆТТЫН — тж. РИУ – ФÆНДАГÆН Искæмæн цы не мбæлы, ахæм бартæ дæттын, кæнæ лæггад кæнын. Æрмæст ма уырдæм бахауой, уый йедтæмæ цæттæ сты алцæмæдæр... æлхæнынц æвзарджыты зæрдæтæ, хæссынц сын лæвæрттæ, сæ тæнæг сæртæ сын бандонæн æвæрынц, сæ риутæ фæндагæн.… …
9ФÆНДАГ ДАРЫН — Бæрæг бæлвырд нысанмæ цæуын. Держать путь. – Цымæ та чердæм дарыс дæ фæндаг, мæнæн дæр исты зæгъын фембæлы?» Уыцы хъуыддаг Бадила Музианæн куы загътаид,... чердæм дары йæ фæндаг, цæмæй ныфс æй ис... уæд ма цæуыл буцтæ кодтаид? (Букуылты А. Зарæг… …
10ЦОНГМÆ ДÆНДАГÆЙ ÆВНАЛЫН — Тынг мæсты кæнын, тыхсын. Уый ма фæстаг нæмыг фехста, асгæрста ма йæ хъатара æмæ дзы нæмыг куы нæуал уыд, уæд йæ цонгмæ дæндагæй февнæлдта. (Ф. 1990, 3.) Уый хæдзары фисынты хъуызгæ рацыд, фæйнæрдæм йæ цæст ахаста æмæ хъæуы алывæрсты салдæтты… …
