цæсты фæрдыг
1ЦЫКУРАЙЫ ФÆРДЫГ — тж. УРС ФÆРДЫГ Нарты кадджыты 1946 азы рауагъды йæ чиныгаразджытæ амонынц: «Зынаргъ дуры мыггаг. Ам: мард æгас кæныны, цæфтæ дзæбæх кæныны тых кæмæ ис, ахæм фæрдыг. Ома, цы курай, уый дæтты». Кадджыты та кадæг «Сослан Бедухайы куыд æрхаста» йы… …
2ХУЫЦАУ — тж. ИУНÆГ СТЫР ХУЫЦАУ Ирон адæм æнусты дæргъы мингай азты табу кæны, кувы æмæ нымдгæнгæ царды хорздзинæдтæ куры Дунескæнæг Иунæг Стыр Хуыцауæй. Ирон адæмы зонды раджы ныффидар, чырыстон, пысылмон дин нæ, фæлæ ма иннæ рагондæр динтæ дæр куы нæма… …
3ЦАРЦИАТÆ — Ирон адæммæ ис Нарты кадджытæ, Даредзанты таурæгътæ æмæ Царциаты диссæгтæ. Нарты хъысмæт даргъ æмæ уæрæх у. Сæ сæйрагдæр кадджытæ сын Ирыстоны цы къуымы нæ зонынц, ахæм нæй. Уæдæ сæ æрæмбырд кæныныл, сæ рауадзыныл æмæ сæ раиртасыныл куыст дæр… …
4ХÆРНÆДЖЫ ФЫНДЖЫ ÆГЪДАУ — см. ХÆРНÆДЖЫ ФЫНДЖЫ ÆГЪДАУ – перевод Æгъдаумæ гæсгæ хæрнæджы фынгæвæрды алцыдæр æмбæлы къæйттæ къæйттæй. Зианы фынгыл уынаффæ кæны фынджы хистæр. Дыккаг хистæр – æрцæуæг адæмæй, æртыккаг хистæр – зианджыны мыггагæй, иннæтæ бадынц куыдхистæрæй.… …
5НЫГÆНЫНЫ ÆГЪДАУ — см. НЫГÆНЫНЫ ÆГЪДАУ – перевод Зианы æвæрæн бон йе ‘нусон хæдзар уæлмæрды цæттæ вæйы. Пысылмон хъæуты дæр райдыдтой зиантæн чырын кæнын, æцæг ын йæ сæр фылдæр хатт йæ уæлæ не вæрынц, кæнæ та йын кæнгæ дæр не скæнынц. Чырынæн байбын нæ къахынц.… …
6ÆРТÆ ÆРТÆДЗЫХОНЫ — Адæмы истори азтæ æмæ æнустæй баргæ нæу. Адæм царды цыды йæ фæстæ цы фæд ныууагъта æмæ абон цæмæй цæры, уый у сæйрагдæр. Бирæ адæмтæн æгæр мæгуыр сæ бон нæ баци се взаг, сæ дин бахъахъхъæнын дæр. Ирон адæмыл, Хуыцауæй разы, уыдоны хъысмæт не… …
7АВДÆН — Дзырд авдæн дæр арæзт у нымæцон авдæй, ома, авд сывæллонæн. Авд сывæллоны бæрц кæмæн уыд нæ фыдæлтæй, уыдон нымад уыдысты æххæст бинонтыл. Æвдæм сывæллоныл та арæх æвæрдтой (уæлдайдæр та дыгурмæ) ном Авдан Æвдæм. Нæ фыдæлты тыххæй хъæуа нæ хъæуа… …
8АЦÆМÆЗ — Нарты Ацæйы кæстæр фырт. Алæгатæй. Кадæг «Ацæмæз æмæ Насран æлдар» зæгъы: «Ацæтæй мыггаг нал уыдис – Ацæ йæхæдæг зæронд баци, йæ фырт Ацæмæз та ма дзидзидай уыдис». Ахæм уавæры æрæййæфта зæронд Ацæйы йæ хæрæфырт Насран æлдары усы скъæфты рæстæг,… …
9АЛЫПП — Таурæгъон диссаджы, алæмæты бæхы мыггаг. Дугъы йæ разæй никæцы бæхы уадзы, йæ фæразондзинадæн та æмбал нæй. Суанг йæ мыр мыр дæр æндæрхуызон у. В. Миллер Ирыстоны куы уыд, уæд Алыппы тыххæй фехъуыста æмæ ныффыста сæрмагонд таурæгъ. Уым загъд ис,… …
10ИРОНВÆНДАГ — Мæрдæгъдау. Ивгъуыд æнусы дыккаг æмбисы дæр ма иу мардныгæнæн бон фенæн уыд ацы æгъдау. Уый ноджы карздæр кодтой, ирæтты фылдæр хай ма хæхбæсты куы цард, уæд. Иронвæндаг кодтой мардæн йæ ныгæнæн бон саударæн, хъыггæнæн æмæ бузныджы раныхæсты… …