цæгъдæн кæнын
1ЗЫНГ ЦÆГЪДÆН КÆНЫН — Хæстыл ардауын, тугкалæн ми цырын кæнын. – Хуыцау æй Хъуылатæй куы фæкæнид, уæ фыды туг нырма æнæ ист у... – Фыдбылызы зынгдзæгъдæн кодта тугмондаг лæгсырд, фæлæ зныхыл цæхæр нæ хæцыд. (Хъайтыхъты А. Хъысмæт.) …
2ФÆЙНÆРДÆМ ФАТДЗÆГЪДÆН КÆНЫН — Алкæимæ хыл кæнын …
3зæвæтдзæгъдæн кæнын — з.б.п …
4Лæппу кæнын — см. Лæппу кæнын – перевод Лæппу кæнын – ирон адæмы æппæты рагондæр æгъдæуттæй иу (лæппу кæнын хъуыддагыл æмбæлæм ирон Нарты эпосы дæр). Кæд тынг рагон æгъдау у, уæддæр дзы тынг стæм пайда кодтой. Лæппу кæнын æгъдауæй куыд аразгæ хæстæгдзинад… …
5ЗИАНЫ ÆГЪДÆУТТÆ — Похоронные обряды КÆРТЫ УЫНАФФÆГÆНÆГ ХЪÆРГÆНÆГ МÆРДÆХСÆВÆР ТÆФÆРФÆС КÆНЫН НЫГÆНЫНЫ ÆГЪДАУ ХОЙРАГ ХÆЛАР КÆНЫН …
6ТАРДЗÆГЪДÆН РАЙДАЙЫН — Хыл кæнын, æлгъитын. Иугæр Таде тардзæгъдæн райдыдта, уæд Цъæййагон йæ бадæнæй нæ фезмæлгæйæ афтæ бакæны: – Æртæфстысты дыл дæ тæригъæдтæ. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) – Æ, кæуинаг нæ сæртæ куыд фесты, ... нæ горæты астæуты цы дон цæуы,… …
7ТÆФÆРФÆС КÆНЫН — см. ТÆФÆРФÆС КÆНЫН – перевод Зиан æфснайынц фылдæр хатт дыккаг кæнæ æртыккаг бон. Фыццаджыдæр зианы уæз хиуæттæ æмæ сыхбæстыл æнцайы. Иу дыууæ сахаты бæрц куы рацæуа зианы ахицæныл, уæд мæрдджынты кæрты дуармæ сыхæгтæ æмæ хионтæ æгъдаудæттæг… …
8ХОЙРАГ ХÆЛАР КÆНЫН — см. ХОЙРАГ ХÆЛАР КÆНЫН – перевод Стуры сæр, бæрзæй, дзидза, нозт – хæрнæгæн цы бацæттæ кæнынц, уыдон хъæуы ныххæлар кæнын. Дыууæ кæнæ цыппар лæгæй бацæуынц къæбицмæ æмæ хистæр, дзырдæн, фæзæгъы: – Табу, Стыр Хуыцау! Хуыцауы æвастæй ацы дунейыл… …
9БАЗЫРТÆ ЦÆГЪДЫН КÆНЫН — тж. БАЗЫРТÆ ЛЫГ КÆНЫН Искæй фæндтæ халын, фæндæгтæ ‘хгæнын, ныхдуртæ вæрын, хи равдисынмæ йын фадат нæ дæттын. Подрезать крылья. ... – Кæд Грис афтæ сарæзта, уæд та йæ Басион уæлдæфы стæхын кæндзæн, æз уæ дыууæйæн дæр уæ базыртæ ацæгъддзынæн.… …
10ХÆРÆГÆЙ ХУЫМ КÆНЫН — Фыдзонд, зындзырд, хи ныхас кæнын. Бирæтæ дзурынц, адæмы сæхи бар куы ауадзай, уæд хæрæгæй хуым кæнынц. Адæмы сæхи бар нæ уагътам, æмæ адæм нæ – бардз дæр уымæн стæм. (Х. 1993, 16.) Урстуаллæгтæ хæрæгыл уазæгуат уыдысты Астæуккаг Туалтæм… …
