хуымы
1ЗАД ХУЫМЫ ХИЗЫН — Цæттæ куыстæй фæллой кæнын; хорз цард кæнын. Хъæздыг ранмæ (куысты, хæдзары) бахауын. Бафæлвар, кæддæра бирæ фæхизай зад хуымы? (Ф. 1988. 8.) …
2ДÆ ХУЫМЫ КÆРОН МÆ ССАРДТАЙ? — Чидæр кæйдæр æнæ аххосæй æфхæры …
3ХÆРÆГÆЙ ХУЫМ КÆНЫН — Фыдзонд, зындзырд, хи ныхас кæнын. Бирæтæ дзурынц, адæмы сæхи бар куы ауадзай, уæд хæрæгæй хуым кæнынц. Адæмы сæхи бар нæ уагътам, æмæ адæм нæ – бардз дæр уымæн стæм. (Х. 1993, 16.) Урстуаллæгтæ хæрæгыл уазæгуат уыдысты Астæуккаг Туалтæм… …
4АВДÆН — Дзырд авдæн дæр арæзт у нымæцон авдæй, ома, авд сывæллонæн. Авд сывæллоны бæрц кæмæн уыд нæ фыдæлтæй, уыдон нымад уыдысты æххæст бинонтыл. Æвдæм сывæллоныл та арæх æвæрдтой (уæлдайдæр та дыгурмæ) ном Авдан Æвдæм. Нæ фыдæлты тыххæй хъæуа нæ хъæуа… …
5Зыгуымон æхсæв — – аграрон бæрæгбон, раздæр æй кодтой тыллæг æфснайынимæ баст хуымы куыстытæ иу куы фесты, уæд. Зыгуымон æхсæв уыдис хæдзары (бинонты) бæрæгбон, кусарт нæ домдта, бинонтæ иу сæхицæн хуымæтæг фынг æрæвæрдтой, фынджы уæлхъус табу кодтой, куывтой,… …
6КАСУТÆ — тж. КАСУТЫ САБАТ Ирон уалдзыгон бæрæгбон, вæййы Куадзæнæй дыууæ къуырийы фæстæдæр – сабаты. Касутæ уæлдай кадджындæрæй кæнынц Куырттаты комы Хидыхъусы. Ис дзы Касуты дзуар дæр. Тырсы æмæ Куырттаты кæмтты Касуты бон кодтой хъæугуывдтæ. Уыцы аз иу… …
7ÆВРИАГЪД — Тар мигътæ, тыхкъæвдатæ, ихуарынты бардуаг. Сау мылазон мигъты арвыл раскъæр баскъæр кæны æмæ, кæмæ фæмæсты вæййы, уый хуымты куы ихæй ныххойы, куы лæсæны бын фæкæны. Хæхбæсты та хуымы зæххы гæппæл, хор, халсар туджы аргъ уыдысты. Стæй хæхбæсты… …
8МОНДÆГТÆ СУАДЗЫН — Зæрдæйы фæндон митæ бакæнын. Хостыхъоты чындзæхсæвы кæд стыр гуыппытæ не рцыд, уæддæр дзы фæсивæд кафын æмæ зарынæй сæ мондæгтæ систой. (Хъайтыхъты А. Хъысмæт.) Хостыхъоты бындары сау чызг йæ мадæрвадæлты хуымы йæ мондæгтæ суагъта. (Хъайтыхъты А …
9УИС ХÆССЫН — Хос кæнæ хуым кæрдыны рæстæджы цæвæджы æмбæрц цы уаццаг айсынц, уый фæлтæры кæронмæ ныххæццæ кæнын. Кæрдджытæ сæ уистæ ныххастой æмæ фæстæмæ хуымы сæрмæ ссыдысты. (Цоциты Р. Амонд.) …
10ХУЫЗ СКАЛЫН — Срæсугъд уæвын. Хостыхъоты бындары сау чызг йæ мадырвадæлты зад хуымы йæ мондæгтæ суагъта, йæ хуыз дзы бæргæ скалдта, фæлæ та уымæн дæр йæ фæдыл Хъулаты Иунæджы карз æлгъыст сау рувасау зилдух байдыдта. (Хъайтыхъты А. Хъысмæт.) …
