хурх кæнын
1ХУРХÆЙ МАРЫН — Искæмæн фыдæбон кæнын, тухи кæнын; удæнцойæ цæрын нæ уадзын. Брать за горло. Бибо: Рацу, рацу. Æгъгъæд нæ хурхæй мар (Асиатæй). (Брытъиаты Е. Дыууæ хойы.) Уæддæр хорз колхозон нæ уыдис (Бимболат), æгæр магусайæ цæлуарзаг уыдис, йæ бинонты дæр… …
2ХУРХ БÆСТЫТÆ КÆНЫН — Нæ разы кæнын, хи фæнд кæнын. Бæргæ ма хурхбæстытæ кодта йæхи... Фаризæт, фæлæ йæм чи æрыхъуыстаид. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) …
3ХУРХÆЙ АУЫГЪДЫ ХУЫЗÆН УЫН — Тынг æнæвдæлон, иу уысм дæр сæрибар рæстæг нæ уæвын, æдзух кусгæ кæнын, исты архайын …
4ХУРХÆЙ МÆЛЫН — Фыдæбон кæнын, æвзæр цæрын …
5ХИ БАКЪУЛ КÆНЫН — тж. ХИ БАКЪУЛТÆ КÆНЫН см. СÆР БАКЪУЛ КÆНЫН Æххуыс æнхъæлцау искæмæ бацæуын, исты æххуыс курын, хи искæй бар бакæнын. Цæй тых нæм уыд уытæппæт æфсæдты раз; фæлæ кæугæ дæр кæмæн скодтаиккам, нæхи кæуыл бакъул кодтаиккам? (Нафи. Фыдæлты туг.) Тамара …
6БОГЪТЫ УАСТ КÆНЫН — Хъæрæй дзурын, хыл кæнын. «Æнæкъонатæ фæут, кæд богъты уаст цы кæнут», – сдзырдта зæронд лæг. (Æгъуызарты Æ. Хурхæтæны.) …
7ЗДУХГÆ ЦЫД КÆНЫН — Гуыр ракъæдз бакъæдзгæнгæ цæуын. Масикæ уазæгмæ фæлмæн бахудт, йæ сæр батылдта «нæ», зæгъгæ, стæй здухгæ цыдгæнгæ уатæй рахызт. (Æгъуызарты Æ. Хурхæтæны.) …
8СУРÆЙ АЦÆХÆРАДЖЫНТÆ КÆНЫН — Искæмæн карз мастдзæуæн ныхæстæ зæгъын. Кæд æм дзы исчи æргом дзырдæппарæн æрбакæны, уæд æй чызг иу сныхасæй сурæй ацæхæраджынтæ кæны. (Æгъуызарты Æ. Хурхæтæны.) …
9ФЫНГ СХОРЗ КÆНЫН — Бафснайын, сисын. Цæй хорз, хорз, мæхи гыцци, æрæджы мын кæны, – загъта Сафирæт æмæ сыстад, фынг схорз кодта, цыдæр чингуыты баст райста æмæ рацыд. (Æгъуызарты Æ. Хурхæтæны.) …
10КЪÆХТÆСÆРФÆН САРАЗЫН — Искæмæй куыд фæнды дæр пайда кæнын, искæй дæлдзиныг кæнын. Нæ фæлæ ды дæр Хъæлæмырзæйæн къæссайы комыл хæцæг сдæ, къæхтæсæрфæн дæ сарæзта... (Æгъуызарты Æ. Хурхæтæны.) Гæнæн уæвгæйæ ныл сæ къæхтæ сæрфтой, æхцон сын лæвæрдта мах ныддæлдзиныг кæнын …
- 1
- 2
