хорз кæнын
91ФÆНДАГ ССАРЫН — 1. Хорз хъуыддагыл биноныгæй ныллæуын: хорз цард кæнын, хорз хъуыдыйыл ныххæцын. Вступить на путь. 2. Искæй ахаст химæ здахыны амал ссарын …
92ХÆМЫЦ — Нарты хистæр Уæрхæджы фаззон фырт, Æхсæртæг æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæ рæсугъды (Сасанайы) фырт, Нарты номдзыд Уырызмæджы фаззон, æндонриу Батрадзы фыд, Быценты сиахс. Болатрихи Хæмыцы тыххæй Нигер афтæ фыссы: «Уырызмæджы кæстæр æфсымæр, кæстæр …
93ХИ ХÆРЫН — 1. Маст кæнын, истæуыл тынг мæт кæнын, фæсмон кæнын. – Цæй, цы ма хæрыс дæхи, хорз хъуг уыд, бæргæ, фæлæ базæронд. (Гаглойты В. Гæлæбу.) Кæрон нал уыд Батырджерийы цинæн!.. Фæлæ бирæ нæ ахаста бинонты цин... Уалдзæджы амарди. Æрæнкъард Батырджери …
94ГÆВЗ — Мæгуырдзинады, мæгуыргæнæг бардуаг. Ис ыл сæрмагонд аргъау. Хуынгæ дæр афтæ кæны «Гæвз». Дыууæ æфсымæры фæйнæ хъæуы цардысты, иу – хъæздыгæй, иннæ та – мæгуырæй. Иу хатт иу стыр бæрæгбоны мæгуыр æфсымæр хъæздыгмæ фæцыд æмæ йын загъта: «Ме фсымæр …
95Кæлæн — – фæрсын, хостæ кæнын – хорз кæлæнтæ (иртасын сæ хъæуы æвзæр кæлæнтæй – хинтæ кæнын æмæ цæсты кæнынæй). … – знахарство, чародейство, колдовство доброе (в отличие от хин и цаст – колдовства злого). см. Ирон адæмы этнографи æмæ мифологи …
96КÆХЦГÆНÆН — см. КÆХЦГÆНÆН – перевод Ирон адæмæй ацы бæрæгбон чи нæ зоны, æвæццæгæн, ахæм нæй. Вæййы сусæны мæйы дыккаг хуыцаубоны. Бæрæгбон афтæ кадджын уыди, æмæ бирæтæ уыцы мæй Кæхцгæнæны мæй хуыдтой. Алы ноггуырд лæппуйæн дæр скæнынц кæхц. Раздæрты… …
97Маги — см. Маги – перевод Маги –адæймаджы æрдз, адæм, цæрæгойтæ æмæ дзуæрттыл æндавын æмæ ахадыны уырнындзинадимæ баст чи у, ахæм бæрæг фæтк æмæ æгъдæуттæ. Маги архайды хицæн хуызтæ баст сты адæмы царды хицæн къабæзтимæ. Адæймагæн иу амал, фадат куы нæ… …
98МИНÆВАР — см. МИНÆВАР – перевод Чызгæрвыст æмæ чындзхасты æгъдæуттæ... Худгæ цæсгæмттæ, хъæлдзæг ныхæстæ, фарны куывдтытæ... Ирон фæндырдзагъд, къахкъухтыл кафт, нæртон симд, чындзхонты зард... Рахонынц чындзы, йæ иу уæхскыл мæйты мæйрухс æрттивы, иннæ… …
99СЫРДОН — Гæтæджы фырт гæды Сырдон. «Арвы хин æмæ зæххы кæлæн», «Нарты фыдбылыз» æмæ цынæ хуызы рахоны кадæггæнæг Сырдоны. Æдзухдæр ныхмæвæрд у Нарты гуыппырсартæм, сæ куырыхонтæм, Шекспиры драмæты быдзæу сæйраг архайджытæн сæ аиппытæ куыд гом кæны, ахæм… …
100ХУЫЦАУ — тж. ИУНÆГ СТЫР ХУЫЦАУ Ирон адæм æнусты дæргъы мингай азты табу кæны, кувы æмæ нымдгæнгæ царды хорздзинæдтæ куры Дунескæнæг Иунæг Стыр Хуыцауæй. Ирон адæмы зонды раджы ныффидар, чырыстон, пысылмон дин нæ, фæлæ ма иннæ рагондæр динтæ дæр куы нæма… …
