хорз кæнын
121БЫЦЕНОН — Болатрихи Хæмыцы ус, æмæ æндонриу Батрадзы мад. Хæмыц æм Нарты хæрзæджытимæ курынмæ куы ныццыд, уæд сæ Быцентæ хорз федтой, стæй, Сослан къухылхæцæг уыд æмæ иу афон бар ракуырдта, мæ хойы фенон, зæгъгæ. Рацыдис уатмæ. Уым амæй ай рæсугъддæр… …
122Тæтæртуппы дзуар — см. Тæтæртуппы дзуар – перевод Тæтæртуппы дзуар – фæзбæсты Ир æмæ Кæсæгыл хæрзаудæг дзуар, уыимæ æппæт иры дзыллæ табу æмæ стыр кад кæмæн кæнынц, уыцы аграрон бардуаг. Ис ын йæхи сæрмагонд кувæндон – рагон минарет – Сызгъæрин Ордæйы (ХIV) дуджы… …
123ХÆЙРÆДЖЫТÆ — Адæмон сфæлдыстады хъæбатыртæн арæх сæ хорз хъуыддæгты сæ разы æрлæууынц хæйрæджытæ, къуылымпы сæ кæнынц. Хæрæджытæ цæрынц хæхты цъассыты, рындзытыл, фæсвæд рæтты, лæгæтты. Адæм сæ сæхи хизынц. Коммæ кæсынц иунæг Сырдонæн, иннæ хъæбатыртæ сын… …
124ÆФСАТИ — Тугдзых чи нæу, уыцы сырдты æмæ сыл цуан кæныны бардуаг. Ис йæ фосы æхсæн маргъ дæр – зым. Цæмæн? Уый фæдыл ис иу таурæгъ – «Зым» – Æфсати» йы. Загъд дзы ис, зæгъгæ, тæрхъус хъæдæй адзæгъæл быдырмæ æмæ æрцард мæргътимæ. Зым та дзæбидырты фæдыл… …
125ГАБАНТЫ ХАРДЗÆЙ — Искæй фæллойæ (минас кæнын, хардз кæнын). Кæрчытæ, рог машинæ, балтæн сæ дзæбæхтæ, арахъхъæн йæ двайно... суанг ма настæ дæр рахастой, се ппæт дæр Габанты хардзæй. (Цæгæраты М. Нæ фехъуыстон ма зæгъ.) Бирæ... цирчъыты мæ фæзилын кодта Томас...… …
126ЗАД ХУЫМЫ ХИЗЫН — Цæттæ куыстæй фæллой кæнын; хорз цард кæнын. Хъæздыг ранмæ (куысты, хæдзары) бахауын. Бафæлвар, кæддæра бирæ фæхизай зад хуымы? (Ф. 1988. 8.) …
127КУЫДЗМÆ НÆ ДАРЫН — Хуым. Искæй нæ хъуыды кæнын, нæ йын аргъ кæнын, ницæуыл нымайын. Куыдзмæ дæр сæ ма дар, алы хорзæхтæ æмæ стыр бынæттæ! Дæ куыст кæн! (Ф. 1987, 9.) Мах додой кодтам, дзынæзтам Мæскуымæ Горбачевмæ... Æмæ цы? Куыдзмæ дæр нæ не рдардтой. (Х. 1993. 16 …
128РОХТЫЛ ХÆЦЫН — тж. РОХТЫЛ ÆРХÆЦЫН Ныссабыр кæнын, искæй йæхи бар нæ уадзын, уæлдай митæ кæнын нæ уадзын. Держать в узде. Цæмæн мын æрцахстой мæ нывонд фыр, и? Макæ, Дзебыс, сæ рохтыл сын æрхæц. (Биазырты Д. Гуацъæтæ æмæ Схъæлатæ.) Абон нæ алыварс цы æрдз ис,… …
