хи раттын
21УД РАЗМÆ РАТТЫН — Тынг лидзын, тагъд цæуын. Ныр æй фсон фæци (бæхы) æмæ хуырвæндагыл радта йæ уд размæ... (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) …
22ФЫДЫ ЛÆДЗÆГ КЪУХМÆ РАТТЫН — тж. ФЫДЫ ЛÆДЗÆГ КЪУХМÆ РАЙСЫН Фыд цы арæзта, уый дарддæр кæнын. Ихы сæрыл æргъæвстæй чи баззад, уыцы фарастаздзыд Хатуйæн йæ фыды лæдзæг йæ къухы ратта æмæ фосы фæдыл цыд. (МД. 1985, 8.) …
23ЦАРДЫ ÆМБИС РАТТЫН — Истæуыл бирæ фæфыдæбон кæнын. Иухатт иу лæг йæ хæдзар ауæй кодта. – «Айбæрц фæфыдæбон кодтай, дæ царды æмбис раттай... ныр ыл æвиппайды дæ къух куыд систай?»... (Ф. 1968, 8.) …
24дæттын — а) ↓ раттын б) ↓ адæттын, бадæттын, æрдæттын, æрбадæттын, радæттын, ныддæттын, сдæттын …
25ИСКÆЙ ФЫЦЦАГ СКÆНЫН — 1. Моймæ раттын. Заза хинымæры фæнд дæр кодта йæ номылусы чызджытæй сæ хистæры Колыйы фырты фыццаг скæнын. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) 2. Искæмæн исты раттын …
26КÆРТЫ УЫНАФФÆГÆНÆГ — см. КÆРТЫ УЫНАФФÆГÆНÆГ – перевод Æгъдау дунейы сæр у. Мардæн æгъдау раттын зонды хос у адæмæн, удыбæстæ. Зианы æгъдау йæ алы фæзилæн, йæ алы æууæлæй дæр бæрæг у. Авдæн кæм и, уым чырынæн дæр æнæ уæвæн нæй. Кæрæдзийы æнцой балæууын, кæрæдзийæн… …
27МИНÆВАР — см. МИНÆВАР – перевод Чызгæрвыст æмæ чындзхасты æгъдæуттæ... Худгæ цæсгæмттæ, хъæлдзæг ныхæстæ, фарны куывдтытæ... Ирон фæндырдзагъд, къахкъухтыл кафт, нæртон симд, чындзхонты зард... Рахонынц чындзы, йæ иу уæхскыл мæйты мæйрухс æрттивы, иннæ… …
28Хуыцауы къух — – афтæ хуындис, дыууæ лæджы иу истæуыл бадзургæйæ сæ кæрæдзийы къухтæ куы райстой, уæд уыцы æгъдау. Къухтæ раттыны фæстæ иу ахæм бадзырдæн уыдис закъоны тых. Ирон æхсæнады Хуыцауы къух раттын уыдис алыхуызон бафидыдтæ, бадзырдтæ скæныны иунæг… …
29Æнæдзырд — – афтæ хуындис, йæ дзырд иу чи фæсайдта, чи нæ сæххæст кодта, ахæм адæймаг. Ирон царды исты хъуыддаг сæххæст кæныны иунæг гаранти уыдис дзырд раттын. Уымæ гæсгæ, ирон æхсæнады раз дзырд фæсайын æууæнк бахæрынæй уæлдай нæ уыдис. Æнæдзырд иу кæй… …
30БЫНДУР ÆВÆРЫН — Истæй бын æвæрын. Биноныг кæнын, истæмæн райдиан раттын. Закладывать основы. To lay the foundation (basis, groundwork) for smth., to pave the way for smth …