хи бауромын
1бауромын — ↑ уромын Хуымæтæг, аразгæ, цæугæ мивдисæг. Æххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: бауромынтæ Æбæлвырд формæ æн ыл: бауромæн Æбæлвырд формæ æн ыл бирæон нымæцы: бауромæнтæ йедтæ Ифтындзæг: Æргомон здæхæн. Нырыккон афон. æз бауро …
2бауромын — з.б.п., баурæдтон, баурæдтаин, бауромдзынæн …
3уромын — ↓ ауромын, бауромын, æруромын, æрбауромын, ныууромын, фæуромын Хуымæтæг, æнæаразгæ, цæугæ мивдисæг. Æнæххæст хуыз. Æбæлвырд формæ бирæон нымæцы: уромынтæ …
4БАЛСÆДЖЫ ЦАЛХ — тж. МАЛСÆДЖЫ ЦАЛХ, ОЙНОНЫ ЦАЛХ Цавæрдæр хæстон хотых. Балсæджы чызг йæ фыдæн куы радзырдта, Сослан æй кæй бафхæрдта, уый, уæд Балсæг йæ Цалхæн загъта: «Цæугæ æмæ Сосланы амар!» Рарастис гуыргуыргæнгæ Балсæджы Цалх Сосланы марынмæ. Ныхъхъæр кодта… …
5ТУТЫР — Ирон мифологийы адæмы фосæн тых чи кæны, чи сæ цæгъды, ахæм тугдзых сырдты, уæлдайдæр та бирæгъты бардуаг. Бирæгъ стыр фыдбылызтæ хаста, зиæнттæ кодта фосдарæг ирон адæмæн, уымæ гæсгæ карз уыд йемæ тох, стæй дзы сæхи дæр хызтой, æгæр мæгуыр ын… …
6ЦЫКУРАЙЫ ФÆРДЫГ — тж. УРС ФÆРДЫГ Нарты кадджыты 1946 азы рауагъды йæ чиныгаразджытæ амонынц: «Зынаргъ дуры мыггаг. Ам: мард æгас кæныны, цæфтæ дзæбæх кæныны тых кæмæ ис, ахæм фæрдыг. Ома, цы курай, уый дæтты». Кадджыты та кадæг «Сослан Бедухайы куыд æрхаста» йы… …
7БАСТ ХÆРÆГ НÆ ФÆЛÆУУЫН — Искæй æвзæрдзинæдтæм, мастдзæуæн митæм хи нæ бауромын. Йæ ком ивазы бон изæрмæ, баст хæрæг дæр æм нæ фæлæудзæн. (Букуылты А. Хæхты – дидинæг.) Федтон дæ мæхи цæстæй, абон райсомæй комы доны былы цы митæ кодтай, уый. Дæ митæм баст хæрæг дæр нæ… …
8БЫНАТЫ ÆВÆРЫН — 1. Кæйдæр исты куысты бауромын. 2. Уагмæ, ранмæ æркæнын. Поставить на место, сбить спесь. To bring smb. to his level; to tell smb. where to get off …
9ГАЛИУ КЪУХÆЙ РАХИЗЫЛ НЫХХÆЦЫН — Исты фыдбылызы хъуыддагмæ хи тыхæй бауромын. Цымыдис адæм сæ хъус схъил кодтой æмæ æнхъæлмæ кастысты, Хату йæ маст цы хуызы райсдзæн, уымæ. Фæлæ уæззау зондыл хæст лæппу галиу къухæй ныххæцыд рахизыл æмæ йæхи фарста... (Хъайтыхъты А. Фыййауы… …
10ГУЫДЫР ÆВÆРЫН — 1. Исты хъуыддаг бауромын, йе стынг кæнын нал суадзын, истæмæн кæрон скæнын. Æппæт дзыллæйæн арфæйаг стæм, цагъардзинадыл сæвæрдтам гуыдыр. (Гайты Е. Хæхты цин.) Иуæн дзы йæ фæндтыл гуыдыр сæвæрын бахъæудзæн. (МД. 1970, 11.) Гъе, фæлæ зæрдæйы… …
