хæцын
81БАЗЫРТÆ БАХÆЦЫН — тж. БАЗЫРТÆ БАЗАЙЫН Ныфсджын, зæрдæджын, цæрдæг, разæнгард кæнын. Взрастить крылья. Конгрессы хабар куы фехъуыстам, уæд ныл базыртæ бахæцыд æмæ æрцыдыстæм мæнæ фыдæлты бæстæм. (СИ. 1992. 85.) Тазейыл цыма базыртæ базади, уыйау цалдæр гæппæн… …
82БЫРЫНКЪЫЛ ХÆЦЫН — Дзæгъæлы нæ дзурын. Держать язык за зубами …
83ГАЛИУ КЪУХÆЙ РАХИЗЫЛ НЫХХÆЦЫН — Исты фыдбылызы хъуыддагмæ хи тыхæй бауромын. Цымыдис адæм сæ хъус схъил кодтой æмæ æнхъæлмæ кастысты, Хату йæ маст цы хуызы райсдзæн, уымæ. Фæлæ уæззау зондыл хæст лæппу галиу къухæй ныххæцыд рахизыл æмæ йæхи фарста... (Хъайтыхъты А. Фыййауы… …
84ГУЦЪАЙЫЛ ХÆЦЫН — Искæй хи бар нæ уадзын, маст ын кæнын …
85ГУЫБЫНЫ ЦЪÆРТТЫЛ НЫХХÆЦЫН — Тынг фæхудын. Ис дзы ахæм дæсны дзурджытæ æмæ уыдонмæ хъусынæй адæм фыр худæгæй сæ гуыбыны цъæрттыл ныххæцынц. (Дзесты К. Зæрдæйы ностæ.) …
86ГÆППЫЛ ЦÆСТ НÆ ХÆЦЫН — Тарстæй тынг цырд цæуын, лидзын. Бросаться со всех ног. To take to one s heels with all one s might, at full speed. Куы базоной (меньшевиктæ) Хъичъо сæм йæхæдæг... фæтулы æмæ сæ цæгъдæнтæ кæндзæнис, уæд сæ быны мизынтыл фæуыдзысты æмæ сæ гæппыл… …
87ДЗЫХЫЛ ХÆЦЫН — Ницы дзурын. Держать язык за зубами. Сонайы ма цыдæртæ зæгъын фæндыд, фæлæ йæм Фузæ ноджы куы фæкъæйных уа, уымæй тæрсгæйæ, йæ дзыхыл ныххæцыд. (Гуыцмæзты М. Намыс.) …
88ДЫУУÆ КЪУХЫЛ СХÆЦЫН — 1. Истæуыл æххæстæй сразы уын. 2. Басæттын …
89ДÆЛÆМÆ ХÆЦЫН — Искæй, цы у, уымæй дæлдæр бынаты æвæрын, размæ йæ нæ уадзын. Йæ удыгасæй йыл бецау, кæддæриддæр дæлæмæ хæцыдысты, се намонд æфсымæр æй хуыдта… Алыхатт алыхатт мыл дæлæмæ хæцы. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …
90ДÆНДАГ ХÆЦЫН — Искуыцæй, хи пайдайæн цы рахастауа, уый уын. Бигъа æмбæрста, йæ дæндаг цæуыл схæца, ахæмæй Баймæтмæ æппæтдæр кæй разындзæн, уый. (Биазырты Д. Гуацъæтæ æмæ Схъæлатæ.) Æз нырма мæ царды ахæм диссаг нæ федтон æмæ дын мызд кæм нæ уа, уырдæм сæрæй… …