фæтæригъæд кæнын искæмæн
1МАРГ ФЕСТЫН КÆНЫН — Искæй искæмæн æнæуынон скæнын. Дзамболат: Цытæ мæм уæндыс?! Марг мæ куы фестын кодтат уæхицæн. Хадизæт: Абоны лæджы тæригъæд басыгъта адæмы зæрдæтæ. (Джимиты Г. Сау мигъ.) …
2ЗÆРДÆ НÆ ХЪÆБÆР КÆНЫН — Искæмæ нæ мæсты кæнын, хæрам ахаст æм нæ дарын. Симайæн бæргæ тæригъæд кодта, уарзгæ дæр афтæ, зæрдæ йæм бæргæ нæ хъæбæр кодта, фæлæ цонгцыбырæй зын цæрæн уыд. (Биазырты Д. Сагуассæ.) …
3ТÆРИГЪÆДÆЙ МАРЫН — Искæмæн фыдмитæ кæнын, царды йæ тынг хъыгдарын …
4ТÆРИГЪÆДТÆ ХЪАРЫН — Зындзинæдтæ, мæгуырдзинæдтæ искæй хай кæнын фæндын. О, Хуыцæутты хуыцау. Уæдæ кæд искуы æххуыс кодтай мæгуыр куывдæн... Уæд та, кæд Уырысы мадæлтæ дæр афтæ кæуынц, хъарæм дæм нæ дыууæты тæригъæд дæр. (Брытъиаты Е, Хазби.) Текъа æрбадт, ... йæ… …
5ЦЪЫФКЪАХÆЙ ЛÆГÆРДЫН — Искæй адæмы цæсты æфтауын, æгад кæнын, æфхæрын, алы æвзæр дзырдтæ йыл мысын, дæлæмæ йыл хæцын, æвзæрдзинад саразыныл нæ ауæрдын. Мæ чызгон фидыцыл мын цъыф къахæй лæгæрстой. (Козаты Х. Тæригъæдтæ.) …
6НЫГÆНЫНЫ ÆГЪДАУ — см. НЫГÆНЫНЫ ÆГЪДАУ – перевод Зианы æвæрæн бон йе ‘нусон хæдзар уæлмæрды цæттæ вæйы. Пысылмон хъæуты дæр райдыдтой зиантæн чырын кæнын, æцæг ын йæ сæр фылдæр хатт йæ уæлæ не вæрынц, кæнæ та йын кæнгæ дæр не скæнынц. Чырынæн байбын нæ къахынц.… …
7ХÆМЫЦ — Нарты хистæр Уæрхæджы фаззон фырт, Æхсæртæг æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæ рæсугъды (Сасанайы) фырт, Нарты номдзыд Уырызмæджы фаззон, æндонриу Батрадзы фыд, Быценты сиахс. Болатрихи Хæмыцы тыххæй Нигер афтæ фыссы: «Уырызмæджы кæстæр æфсымæр, кæстæр …
8ЦÆСТ ДАРЫН — 1. Искæмæ кæнæ истæмæ хъусдард тынг здахын. Олгъа та... адæмы хсæн æрныгъуылд æмæ йæ цæст дардта, фæдæсгарæг базарæй æддæмæ куыд атындзыдта, уымæ. (Хацырты С. Хæхты фæдисон.) Сыгъдæг æй кодтой (бæхы) къуыри дыууæ хатты, холлаг ын лæвæрдтой чысыл …
9КЪАХÆЙ БАЛÆГÆРДЫН — тж. КЪАХÆЙ БАЦÆУЫН 1. Тынг фæнæмын. Милицийы æртæ кусæгмæ иу мæгуыр хъæууон лæппу ныхмæ фæлæууыд. Фæстæмæ сæм цыдæр сдзырдта æмæ йыл къахæй балæгæрстой. (Козаты Х. Тæригъæдтæ.) Уырысы инæлæрттæн сæ бон бацис ирон адæмыл къахæй бацæуын. (Тыбылты А …
