фæндын
91АХСÆН ÆРИ-МА, ÆРИ-МА КÆНЫН — тж. АХСÆН «ÆРИ МА, ÆРИ МА» КÆНЫН БАЙДЫДТА Зæрдæ хæрд агурын, хæрын фæндын. Ислам зыдта, Ацæмæз кæй сæххормаг ис, уый, стæй уæд йæхицæн дæр йæ ахсæн «æри ма», «æри ма» байдыдта. (Хъодалаты Г. Хуыцауы «минæвар».) …
92БАЗЫРТÆ ÆРУАДЗЫН — Исты аразын нал фæндын, исты аразынмæ нал тырнын, хи ауадзын. Опускать крылья. To lose one s get up and go. (Уасо) – Ус мын курынц. (Ила) – Æмæ уæд цин кæнын хъæуы, ды та дæ базыртæ бынтон куы руагътай! (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) …
93БЫНЫ БЫРЫН — Хин ахастытæй искæй хирдæм здахын, искæй хиуыл баууæндын кæнын. Хамби дæр кæд йæ зонд нæ фесæфта, уæд æрыгон чызджы бын цы бабырыд. (Цæгæраты М. Нæ фехъуыстон ма зæгъ.) Кудзаны бын бацыди Дадой. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) …
94БÆРЗÆЙМÆ ХИЗЫН — Æввонгæй искæй куыстæй цæрын, искæуыл уæлбариуæг кæнын, искæмæ æгæр суæндын. Дæхи адыл дæ ауагътон æмæ суанг бæрзæймæ схызтæ. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …
95ГУЫБЫН РИССЫН — тж. Йæ гуыбын дзы фæрисдзæн Искæмæн исты хорздзинад саразын нæ фæндын. – Мæгуыр хæххон лæжы фыртæн йæ гуыбын фæрисдзæн инæлары цардæй? – ныххудти Андухъапар, цырæгътæ ссудзгæйæ. (Дзадтиаты Т. Хæххон стъалы.) …
96ДЗЫХ МÆ НÆ ХÆРЫ — тж. МÆ (ДÆ) ДЗЫХ МÆ (ДÆ) НÆ ХÆРЫ Дзурын мондаг нæ уæвын, дзурын тынг нæ фæндын. Дзырд æй æрхаста, хуыцау дын хорз ракæна, æндæра мæ мæ дзых нæ хордта. (Ф. 1989, 1.) …
97ДÆ АРТÆНТЫЛ ФÆХÆЦ — Æвдисы, кæмæндæр æрмæстдæр æвзæрдзинад фæндын …
98ЗÆРДЫ НÆ УЫН — Цыдæр хъуыдыйы нæ уын, цыдæр аразын нæ фæндын. Сабыр бадтæн ныллæг зæлдагджын обауыл, æмæ æппындæр мæ зæрды нæ уыд куыстмæ. (Беджызаты Ч. Æртæ фæкасты.) …
99ЗÆРДÆ САДЖИЛТÆ КÆНЫН — тж. ЗÆРДÆ ДИХТÆ КÆНЫ 1. Джитæнтæ кæнын, тыхсын, истæуыл мæт кæнын. Разиаты алы ныхас мын мæ зæрдæ саджилтæ кодта. (Ф. 1962, 9.) 2. Не ууæндын, æнæууæнк кæнын. Тæтæрийæн йæ зæрдæ саджилтæ кæны, цыдæр æнахуыр æнæууæнкдзинæдтæ йын йæ зæрдæ æхсыдтой …
100ЗÆРДÆ СХÆССЫН — 1. Омын. Йæ зæрдæ схаста зæронд Сагойæн, йæ дзыхы дзаг ату кодта иу фарсырдæм. (Цæгæраты М. Хурзæрин.) 2. Бафæндын, ныфс бахæссын исты саразынмæ. – Дæ зæрдæ дæ куыд схаста лæппуйы ныццæвын. – Уæ зæрдæ уæ куыд схаста мæ богалтимæ уæ хъару… …