фæмысын
51ЦЪЫФКЪАХÆЙ ЛÆГÆРДЫН — Искæй адæмы цæсты æфтауын, æгад кæнын, æфхæрын, алы æвзæр дзырдтæ йыл мысын, дæлæмæ йыл хæцын, æвзæрдзинад саразыныл нæ ауæрдын. Мæ чызгон фидыцыл мын цъыф къахæй лæгæрстой. (Козаты Х. Тæригъæдтæ.) …
52ЦЪЫФЫ ÆВДУЛЫН — тж. ЦЪЫФЫ СТУЛЫН Æфхæрын, æгад кæнын, искæуыл истытæ æвзæрырдæм мæнгæй мысын. Обливать грязью. Кæнынц нын нæ сæртæй хынджылæг. Цъыфты нын æвдулынц нæ бинонты цард. (Хацырты С. Хæхты фæдисон.) Хорз лæджы куы нæ хъахъхъæнай, уæд æй æвзæртæ цъыфы… …
53ЦÆСТЫТÆЙ НÆ ХИЦÆН КÆНЫН — Æдзух искæй мысын, зæрдыл лæууын, хъуыдыйы дарын. Фаризæт йæ (Цæрайы) цæстыты разæй нæ хицæн кодта. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) …
54ÆМБИСОНДÆН ЗАЙЫН — Адæмы хсæн мысынæн цы цау, хъуыддаг кæнæ адæймаг баззайы, уый …
55ÆМБИСОНДÆН ХÆССИНАГ — Адæмы хсæн цы цау, хъуыддаг кæнæ адæймаг баззайы мысынæн, ахæм. Иу нарон дæр дзы куывддон уыди йæ фырт æмæ йæ чызджимæ. Адæмæн æмбисондæн хæссинаг рæсугъдæй дæр æмæ хъаруйæ дæр – Фаризæт. (Чермен, Мæсгуытæ дзурынц.) …
56ағымға түсіру — (Монғ.) өз бетімен жіберу. ...Мал отарлату жұмысын а ғ ы м ғ а т ү с і р і п, ...төл аяқтандыру дайындығын тым қанағатсыз жасағандықтан 7000 ірі мал, 10700 төл шығындалды... («Ж. өмір», 4.08.1983) …
57ада қылу — (Қ орда: Сыр., Жал., Қарм.; Жамб.: Шу, Қорд.) бітіру, аяқтау. Біздің отряд жұмысын а д а қ ы л д ы (Жамб., Қорд.). [Ұйғырша ада қилмақ орындау, орындап болу (Уйг. рус. сл., 1961, 1 2). Ертедегі түркі жазба ескерткіштерінде ада қыл зиян келтіру,… …
58ада-гүде — (Сем.: Абр., Ақс.) түгел, бәрін; мүлде. Әрбір сағатты, әрбір минутты ораққа дайындық жұмысын қысқа срокте а д аг ү д е аяқтау күресіне жұмсау қажет («Соц. шаруа», 20.08.1941). Исатай өзі де бұдан а д а г ү д е хабарсыз емес еді, ханның бұл… …
59ақтық — 1 (Түрікм.: Ашх., Таш.; Қарақ.) немере. А қ т ы қ т а н туған балам да ер жетіп қалды (Түрікм., Таш.). Нөкістегі оқып жүрген а қ т ы ғ ы м д ы сағындым (Қарақ.). [Түрікменше агтик (Рус. туркм. сл., 1956, 73); қарақ. ақлық (Рус. карак. сл., 1967); …
60аң — 1 1. (Шымк.: Қызылқ., Сайр.) шұңқыр, жыра жер. Белбұлақ деген жерде а ң көп (Шымк., Қызылқ.). Кейбір а ң н ы ң ұзындығы бір километрге дейін барады (Шымк., Қызылқ.). 2. (Шымк., Түлк.) аңыз жер, егіндік жердің орны. Малды а ң ғ а жай (Шымк.,… …