фæдыл
81АРС — Кадæг «Сосланы мæлæт» ы Арсæн йæ иузæрдиондзинады тыххæй Сослан зæгъы: «Ахæм амонд дын Хуыцау радтæд, æмæ дæ фæд адæмыл тас куыд æфтауа, стæй лæгæты фондз мæйы æнæхæргæйæ куыд цæрай». Æмæ йыл йæ арфæ æрцыд. Арсыл ирон адæмон сфæлдыстады бирæ… …
82АТАЙТЫ КЪОДАХ — Ирон мифологийы зындгонд сты Атайты цыкурайы фæрдгуытæ, фæлæ ма сæм уыд къодах дæр. Къодахы фæдыл ис ахæм таурæгъ: «Раджы заманы Атайтæй иу лæг ацыд хъæдмæ суг ласынмæ. Иу бæласы раз æрлæууыд æмæ йæ гъа ныр фæрæтæй ныццæва, зæгъгæ, афтæ кæцæйдæр… …
83Ахæры дур — см. Ахæры дур – перевод Ахæры дур – дун дунетæ ныхъуырæг æмæ бынты бындзагъдгæнæг дур. Ирон адæмы уырнындзинадмæ гæсгæ æппæт адæмы бæллæхы бон – Хъаймæты бон зæхмæ æрхаудзæнис æмæ йе ’вирхъау стыр дзыхы баппардзæн æмæ аныхъуырдзæн æгас зæхх дæр… …
84АЦЫРУХС — Хуры чызг. Авд уæйыджы хъан. Нæрæмон Сосланы æртыккаг æмæ фæстаг ус. Авд уæйыджы йын æрхæссын кодтой Мæрдты бæстæйы Дзæнæты бæлас – Аза бæласы сыфтæ ирæды иу хæсæн. Кадæг «Сослан Мæрдты бæсты» йыл фембæлы цуан кæнгæйæ, Уырызмæг ын саг кæм… …
85БАЛСÆДЖЫ ЦАЛХ — тж. МАЛСÆДЖЫ ЦАЛХ, ОЙНОНЫ ЦАЛХ Цавæрдæр хæстон хотых. Балсæджы чызг йæ фыдæн куы радзырдта, Сослан æй кæй бафхæрдта, уый, уæд Балсæг йæ Цалхæн загъта: «Цæугæ æмæ Сосланы амар!» Рарастис гуыргуыргæнгæ Балсæджы Цалх Сосланы марынмæ. Ныхъхъæр кодта… …
86БАЛСÆДЖЫ ЧЫЗГ — Нарты Сослан Хуры чызг Ацырухсы йæхицæн усæн куы æрхаста, уæд цуан кæнынмæ фæцахуыр Зилахары быдырмæ. Иуахæмы кæсы æмæ иу хъуаз æрбацæуы дон нуазынмæ. Афтæ рæсугъд уыдис уыцы хъуаз, æмæ йæ конд, йæ уындæн æмбал нæ уыди, йæ дæллагхъуырæй Бонвæрнон …
87БАРАСТЫР — Мæрдты бæсты хицау. Уæлæуыл цыдæриддæр ис, уыимæ удæгас адæм дæр, уыдон сты Стыр Хуыцауы фæрцы. Чи амæлы, уыдон та бахауынц Мæрдты бæстæм, Барастыры дæлбармæ. Барастырмæ стыр бартæ ис. Цалынмæ адæймаг амæла, уæдмæ йын йæ бæстæм фæндаг нæй, куы… …
88БАТРАДЗ — тж. БАТРАЗ Нæртон мыггаг Æхсæртæггатæй. Болатрихи Хæмыцы болат æмæ æндонриу фырт, йæ дыууæ уæны астæуæй гуырд. Йæ мад – Быценон. «Нартæн сæ тæккæ хъаруджындæр, – фыссы Нигер, – æппындæр аипп кæмæ нæ арынц Нарт, уыцы болат Батрадз. Лæгæй лæгмæ… …
89БОРÆ — Нарты фыдæл Сæуæссæйæн уыд æртæ фырты: Борæ – болатгуырд, сгуыхт, æнæрцæф, Дзылæу – цæхæрцæст æмæ Болатбæрзæй. Борæ – сæ хистæр у æмæ сын æдзухдæр æххуысмæ у цæттæ, Болатбæрзæйы та уæйгуыты уацарæй фервæзын кодта. Борæйæ равзæрд Нарты æртæ… …
90БОРÆТЫ ЦЪÆХ ХÆРÆР — Хæрæджы кой арæх ис ирон адæмон сфæлдыстады. Борæты цъæх хæрæг æндæр у. Уый раздæр уыд кæлæнгæнæг ус æмæ Уырызмæджы йæхимæ басайдта. Уыд æм Нымæтын ехс. Уый фæрцы Уырызмæджы фестын кодта фыццаг бæх, стæй – хæрæг, фæстагмæ та – куыдз. Куыдз куы… …
