уынӕр
51КÆУЫН БЫЛАЛГЪЫЛ ДАРЫН — Чысыл ницæуыл дæр скæуын, æдзух кæуынæввонг уæвын. Уастырджи фæрсы: – Дæ кæуын дæ былалгъыл куы дарыс, мæ фысым? (НК.) …
52ХАЛ, БÆНДÆН СÆХИ УЫН — Искæмæй райгонд нæ уын, кæйдæр архайд зæрдæмæдзæугæ нæ уын. Нæ урссæр хæхтæ куынæуал уынæм, уæдæй фæстæмæ нæ хал нæ бæндæн фæхауди. (Богазты У. Уæ нæ хæхтæ, нæ бæстæ...) …
53БАСТЫ ХУЫЗÆН УЫН — Æдзух хъуыддаджы лæуд уын, æнæвдæлон уын …
54БÆСТЫ БИКЪ ÆМÆ КОМЫ ДÆГЪÆЛ УЫН — см. ЗÆХХЫ БИКЪ УЫН Бæсты хицау уын. Пуп земли. The hub of the universe. – Жандарм нæ, фæлæ кæд бæсты бикъ æмæ комы дæгъæл дæ, уæддæр дæу... Гиглаимæ ницы хъуыддаг ис. (Хацырты С. Хæхты фæдисон.) Дæ фырттæ бæсты бикъ æмæ комы дæгъæл куы нæ сты.… …
55ГУЫРÆЙ РАЙГОНД УЫН — тж. ГУЫРÆЙ РАЙГÆ УЫН 1. Искæмæн æвзæрдзинад, æфхæрд, маст нæ ныббарын. Æвдисы фæдзæхстдзинад. Дæ къухты цы карды саст ис, уымæй цалыл фæуæлахиз уай, уал боны дын цæрæнбон. Æрмæст сæ искæй куы фæцъæррæмыхст кæнай, уæд дæ гуырæй райгæ у.… …
56ДЗЫХЫ РАДАВИНАГ НÆ УЫН — Зондджын, аргъуыцы аккаг уын, æфхæринаг нæ уын. Азтæ цыдысты, фæлæ Хастыхъоты сидзæргæс Госсох Дзæрæхмæты чындзæхсæвы бонмæ йæ саутæ нал систа, ахæм уавæры та фынддæс азы дзыхы радавгæ не сты. (Хъайтыхъты А. Хъысмæт.) …
57ДЗÆГЪÆЛ АЙК ФÆУЫН — Кæдæм цæуын хъуыд, уырдæм нæ, фæлæ æндæр кæдæмдæр бацæуын …
58ДÆЛДÆР АБАДÆГ ЗÆГЪÆГ НÆ УЫН, НÆДÆР УÆЛДÆР АБАДÆГ ЗÆГЪÆГ УЫН — Кæйдæр куыд фæнды, афтæ цæрын, йæхи бар уын …
59ЗАРÆДЖЫ СÆЙРАГ ФÆУЫН — тж. ЗАРÆДЖЫ СÆР ФÆУЫН Хи ныххудинаг кæнын, адæмы хсæн худинаджы бын фæуын. Æмæ саби уыцы хъæлæсмæ хъусы, цалынмæ йæхæдæг мæрдрохы хай, кæнæ зарæджы сæйраг нæ фæвæийы, уæдмæ. (Нафи. Сосо бадзуры.) Марикъо: Зарæджы сæр фестæм, нæ худинаджы сæр… …
60ЗÆРДÆ НÆ УЫН — тж. ЗÆРДÆ ДЫН (УЫН, ЙЫН, СЫН) НÆ УЫН Тæригъæд нæ зонын. Арс дæ, арс, ацы лæг. Зæрдæ дын нæй (Музиан Бадилайæн). (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) …