уый мæ хъуыддаг нæу
1ХЪУЫДДАГ АБЫРЫН — Исты куыд фæнды, афтæ цæуын. Мæнæй уый дæ хъуыддаг абырыди. Директоры номæй мæм никуы æрбадзырдæуыди. (МД. 1966. 5.) …
2УЫЙ ЦУХ МА УЫДЫСТÆМ — см. ÆУЫЙ ЦУХ МА УЫДТÆН Искæй фенд кæнæ цыдæр æрцæугæ хъуыддаг æхсызгон нæ уын. Этого еще не хватало …
3ХЪУЫДДАГ ЦÆУЫ — Цы арæзтæуы, уый рæзы, йæ кæронмæ æввахсæй æввахсдæр цæуы …
4ДЗАУЫ ДИАНБЕГ КУЫ БАДТ, УЫЙ НЫХÆСТÆ КÆНЫН — Хъуыддагæн æххуыс чи нæу, ахæм ныхæстæ дзурын; æнæпайдайæ рагон хъуыддæгтыл дзурын …
5ЛЫГ ХЪУЫДДАГ — Фæуд чи у, ахæм. Гъе, уæдæ уый комкоммæ загъта: махæн, дам, хъуыддаг лыггонд у. (Богазты У. Уæ нæ хæхтæ, нæ бæстæ...) …
6ГÆДЫ КÆМ НЫГÆД ИС, УЫЙ ЗОНЫН — Исты æмбæхст архайд, хъуыддагæн йе цæг хъуыды æмбарын, цы аразынмæ хъавдæуы, уый хатын, зонын. Вот где собака зарыта. So that s the crux of the matter!, that s where the problem lies!, that s where the shoe pinches! …
7ФЫНДЗ ТЪЫССЫН — Хъуыддаг кæм нæ уыдæуа, уым хи хæццæ кæнын. Совать нос; тыкать нос. Кæм хъæуы, кæм нæ хъæуы, уым дæр йæ фындз тъыссы. (МД. 1985, 8.) – Адæм дæ цытæ дзурынц, уый раст у, æндæра дæ цы хъуыддаг ис æмæ мæ бинонты царды дæ фындз тъыссай? (Козаты Х.… …
8ЧЫНДЗХАСТ — см. ЧЫНДЗХАСТ – перевод Чындзхæссæг чи цæудзæн, уыдонæн рагацау бамбарын кæнынц. Раздæр иу сын фехъусын кодтой цалдæр боны, суанг къуыри раздæр. Чындзхæссæг алы адæймаджы нæ хонынц, уыцы кад æппæтмæ нæ хауы. Чындзхæсджытæ хъуамæ уой уæздан, зараг …
9ЦЫКУРАЙЫ ФÆРДЫГ — тж. УРС ФÆРДЫГ Нарты кадджыты 1946 азы рауагъды йæ чиныгаразджытæ амонынц: «Зынаргъ дуры мыггаг. Ам: мард æгас кæныны, цæфтæ дзæбæх кæныны тых кæмæ ис, ахæм фæрдыг. Ома, цы курай, уый дæтты». Кадджыты та кадæг «Сослан Бедухайы куыд æрхаста» йы… …
10САТАНА — Уæларвон Уастырджи æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæйы (Сасанайы) чызг. Райгуырд зæппадзы Уырызмæг æмæ Хæмыцы мард мадæй. Уастырджийы зæрдæмæ Дзерассæ афтæ тынг цыд, æмæ удæгасæй йæ къухы куы нæ бафтыд, уæд æм мардæй зæппадзмæ бацыд. «Нымæтын ехсæй… …
