тартып бәйләү
11тартым — I. 1. Берәр нәрсәгә (кешегә) охшашлы, шуны хәтерләтә торган 2. Бер тапкыр тартып яки тарттырып чыгару (җылымны һ. б.) 3. Берәр тартучы тартып бара алырлык. II. ТАРТЫМ – лингв. Татар телендә һ. б. төрки телләрдә исемнәр белән белдерелгән… …
12чана — и. 1. Кыш көнендә ат җигеп яки трактор белән йөк ташу, кешеләр йөртү өчен карда шуа торган ике табанга утыртылган җайланмаларның гомуми исеме 2. Кыш көнендә таудан шуып, бер береңне тартып уйнау өчен яки кул белән тартып йөк ташу өчен кечкенә… …
13чыгару — 1. Нәрсәне дә булса берәр әйбернең эченнән тышка алу, тышка алып кую. Сыеклыкка батырылган берәр нәрсәне кире алу. Берәр җирдән казып яки тартып алу 2. Каян да булса берәр нәрсәне күтәреп алып чыгу, күчерү 3. Кемне дә булса берәр нәрсәнең эченнән …
14жай — зат. Малдың жақ сүйегі тәріздес етіп иіп, екі басын мықтап қайыс өріммен немесе қыл арқанмен тартып байлаған кергіш. Садақтың адырнасы сияқты кермесіне қолөнершілер жүн түткен. Керме домбыраның шегі сияқты 2 3 қатар етіп тартылған. Керменің… …
15атыз — 1. (Қ орда: Сыр., Жал., Қарм., Қаз.; Қост.: Жанг., Аман.; Жамб.: Шу, Луг., Мер.; Ақт.: Ойыл, Ырғ.) қолдан суарылатын егістік жердің бір бөлегі. Әрбір а т ы з д ы ң көлемі ширек гектарға жақын болу керек Қ орда., Сыр). Сона бір а т ы з қауынның су …
16көгентікен — (Талд., Панф.) басында бидайдан аз ақ үлкен бес алты дәні бар қауын қарбыз тәрізді жел тартып өсетін өсімдік. К өг е н т і к е н қауын қарбыз сияқты к ө г е н д е п дән салады. К ө г е н т і к е н жел тартып тұқымын төгеді (Талд., Панф.) …
17тартқыш — 1 (Гур., Тең.; Қ орда, Арал) құрма аудың қадасын бекітетін арқан. Құрма аудың қадасы т а р т қ ы ш сым арқылы бекітіледі (Гур., Тең.). Құрма аудың соқалары, қадасы болады, оның әрбір соқасын тартып байлайтын арқанды т а р т қ ы ш дейді Қ орда.,… …
18чақай — (Шығ.Қаз., Тарб.; Монғ.) сиырдың немесе аттың терісінен істелген аяқ киім. Жұмыс ч а қ а й ы м н ы ң бір сыңарын жоғалтып алдым (Шығ.Қаз., Тарб.). Аяққа киіз байпақ киіп, оның сыртынан ч а қ а й кигізіп, бауын өкшеге қарай тартып, бекітіп… …
19ақбоз — зат. поэт. Мұрынбоқ, маңқа. Танауынан сау желіп шыға келген қос «а қ б о з д ы» бешпетінің жеңімен бір сүйкеп тастады да, Мұса балдырған атын қамшымен тартып тартып жіберді (Қазақст. ауыл шаруаш. 1963, 4, 24) …
20ақторық — зат. к ө н е . 1. Патшалық Ресей әскерлері қазақтардан тартып алған жерді қазақтардың өздері жалға алуы. 2. Сол жерді пайдаланғаны үшін қазақтардың түтін басына төлейтін салығы. 3. Өз жайлауларына жету үшін қазақтар өздерінен тартып алған жерді… …
