сағат қанша болды
1үй тас — (Ақт.: Қоб., Ойыл) балшықтан құйылған өртелмеген кірпіш. Ү й т а с құйып біттіңдер ме, барлығы қанша болды? (Ақт., Ойыл). Үй салуға бес мың ү й т а с құйдым (Ақт., Қоб.) …
2қара — азық. Астық д.м. Соғыс зардабын елдің дендеп түсіне бастағаны да биыл жаз: қант шай, қ а р а а з ы қ т ы ң көзі кеміді (Ә.Сарай, Атырау, 310). Қара ала қаз. Қаздың қара ала түсті бір түрі. Көл бетін жапқан қ а р а а л а қ а з бен қасқалдақ,… …
3шоңғал — зат. жерг. Биік жер, төбе. Түн кемеліне жете ұзарып, күн қоса бастаған кезде оның қанша қосқанын қазақ ш о ң ғ а л д а р д ы көлеңке бойымен өлшеген: «Қаңтарда – қарға адым, ақпанда – ат адым» дейді (Қазақст. ауыл шаруаш., 1968, №3, 62). –… …
4бәс — 1 (Ауғ.; Ир.) дорба, қол қалта 2 (Түрікм.: Таш., Мары) жетті, жетер. Б ә с, енді болды (Түрікм., Таш.) 3 (Түрікм.: Красн., Ашх., Таш.; Қарақ.) баға, құн, нарық. – Тіпті қиғың келмей тұрса, бұның б ә с і н айт, құр қалмассың! – дедім мен де… …
5қарнау — 1 (Қост., Жанг.) иін. Өзеннің иіндеу жерлерін бізде қ а р н а у дейді (Қост., Жанг.) 2 (Гур.: Маңғ., Есб.; Түрікм.: Таш., Көнеүр.) сойған малдың ішін жару, пышақ салу. Қойдың терісін түсіріп болды, енді қ а р н а ғ ал ы жатыр (Гур., Маңғ.). Қойға …
6сыласы — (Ақт.: Ырғ., Қараб.; Қ орда, Арал) реті, жөні, қисыны. Әр шаруашылықтың өзінің с ы л а с ы болады (Ақт., Қараб.). Сондықтан ол кейін бір с ы л а с ы н тапқанша, кемді күн қамыс арасында тығыла тұрмақ болды (Ә. Нұрп., Қан мен тер, 231) …
7бас — амандық садақасы. Жеке басы үшін берілетін садақа, пітір. Кешкілікті ауызашар, таңертеңгілікті сәресі дейді. Ораза уақытында мұсылмандар семьясының әрбір басына б а с а м а н д ы қ (пітір) с а д а қ а с ы н төлейді (Ана тілі, 26.04.1990, 6). Бас… …
8жел — арқан. Қатты соққан желден киіз үйді сақтау үшін сыртынан айнала бастыратын арқан. Ж е л а р қ а н д ы үйдің екі жағынан қапсыра орап әкеліп, қазыққа мықтап байлайды (Қаз. этнография., 2, 284). Желге ұшып кетті. Жоқ болды, құрыды. «Кешір» деген… …
9көлдеу — зат. жерг. Көл орнындай ойыс жер, ойпаң, ой, жазық. Ерте көктемде ду етіп тез көктеген көделі к ө л д е у д і ң көгі жапырылғанша мал жаймақ болды (З. Қабдолов, Менің Әуезовім, 190). Әлде көкіректері к ө л д е у д е г і көп жылқының пысқырғанына… …
10озан — зат. көне. 1. Идея беруші, идеолог. 2. Алдын ала айтып отырушы, ескертуші; дабыл қағушы. Оғыз қағанатының бас о з а н ы – Қорқыт ата (Егем.Қазақст. 08.05.2003, 6). 3. Өлеңді дауыстап оқитын ақын, жыршы. Біз сізді саяхатшы ғана шығар деп жүрсек,… …
- 1
- 2
