сағаттық ақы
111тұсақ — (Шымк., Арыс) тұсамыс салынатын жер (аттың аяғы туралы). Атты т ұс а ғ ы н а н тусау керек (Шымк., Арыс) …
112шешу — (Маң., Маңғ.) доғару, атты доғару. Атты ш е ш у керек (Маң., Маңғ.). Қазақстанның батыс бөлігінің көп жерінде, сондай ақ Маңғыстауда бұл сөздің туару деген де нұсқасы бар …
113шығару — (Жамб., Тал.; Шымк., Түлк.; Алм.: Жам., Кег.) доғару, жегулі көлікті доғару. Жаңа ғана ш ы ғ а р ы л ғ а н атты шөпке бірден қоюға болмайды (Жамб., Тал.). Ол атты жаңа ғана ш ы ғ а р д ы (Шымк., Түлк.) …
114ыңғыршақ — 1 (Ақт., Жұр.) атты арбаға жеккенде бел көтергіш қайыс өткізетін ершік. Байтаза, ы ң ғ ы р ш а қ қайда, атты тез жегу керек (Ақт., Жұр.) 2 (Қост., Жанг.) қыртыс. Жолдастар, біз енді жұмыстың ы ң ғ ы р ш ағ ы н айналдыра істеуіміз керек, әйтпесе… …
115алдарақ — үст. сөйл. Алда, ілгерірек. Үш салт атты қатты желіп келеді. Біреуі а л д а р а қ, екеуі кейінірек (Ғ. Мүсірепов, Ұлпан, 9) …
116ауыз — Аузы кебістей болды. Аузы ыржиды, мәз болды. Мұрны біздей сүйірлене, ұрты суала, а у з ы к е б і с т е й б о п ыржия, иегі имие қалыпты (І. Есенберлин, Шығ. Жин., 1, 39). Аузы кепердей болды [аузын кепердей қылды]. жерг. Қатты шөлдеді, таңдайы… …
117бұт — зат. жерг. Тіреу, тіреу ағаш; діңгек. Ортада тұрған б ұ т т ы маңдайымен ышқына қатты соғып жібергенде, жер кепенің іргесі солқ етіп, төбесінен топырақ сау сау төгілді (О. Сәрсенбаев, Жақсының көзі, 161 162). Қарлығаш ішке кіріп, бел ағашты тіреп …
118жалпыншақ — зат. Атты жаратып, баптаған кезде тер қатпас үшін жабуға арналған жабу түрі. Ж а л п ы н ш а қ аттың шоқтығынан бастап сауырына дейін жететін, етегі қара санынан төмен түсіп тұрады (Қаз. этнография., 2, 201) …
119жел — арқан. Қатты соққан желден киіз үйді сақтау үшін сыртынан айнала бастыратын арқан. Ж е л а р қ а н д ы үйдің екі жағынан қапсыра орап әкеліп, қазыққа мықтап байлайды (Қаз. этнография., 2, 284). Желге ұшып кетті. Жоқ болды, құрыды. «Кешір» деген… …
120зақылет — салу. жерг. Бәс тігіп, жарысу. – Бәйге емес, мен з а қ ы л е т с а л а м, зақылет (С. Жүнісов, Ақан сері, 2, 160). Ол аттың басын байқамақ боп жазықтағы жолмен жеті километрге з а қ ы л е т с а л ы п көрген екен, оның «Газигінен» Қайқының (аттың) …
