отырғыш
31алажаукім — (ҚХР) андыз андыз, бытырай отырған. Ұларлы ұлы Таудың сағасында Балқытты балзам өзен жағасында, Шап шағын ауыл отыр а л а ж а у к і м, Тосын көз тоймайтындай баға, сынға (Сөреде) …
32ауқат — 1 (Шымк.: Мақт., Лен., Арыс, Шәу., Түлк.; Жамб.: Шу, Мер., Луг., Қорд., Тал., Сар.; Алм.: Жам., Кег., Нар.; Тау., Тұр.; Түрікм.: Таш., Көнеүр.; Монғ.; ҚХР) тамақ, ас. А у қ а т істеп үйде отырмыз да (Шымк., Мақт.). А уқ а т таба алмай ыза болып… …
33бес табақ аудару — (Қарақ.) тойда отырған адамдардың әрқайсысына бір бір табақтан ас әкеледі, дастарқан басында отырған бес не төрт адам ол тамақтарды бір табаққа аударып салады. Осыған байланысты «төрт табақ аудару», «бес табақ аудару» тіркестік атаулар… …
34биқұт — 1 (Гур., Маңғ.) бейқам, қаннен қаперсіз. Б и қ ұ т отырған елміз (Гур., Маңғ.) 2 (Гур., Тең.) жерден қазылған мұз сақтайтын үй. Қыстың күні мұзды б иқ ұ т қ а салып жинап аламыз (Гур., Тең.) 3 (Рес., Волг.) түрме. Мұнда б иқ ұ т т а отырған… …
35бұрнау — 1 (Гур., Маңғ.) іштің бүріп ауыруы. Ішім б ұ р н а п отыр (Гур., Маңғ.) 2 (Гур., Маңғ.) қойды қосақтағаннан кейін қозыны емізбей тұрып бірінші сауу. Қойды б ұ р н а п болып отырғанымыз осы (Гур., Маңғ.) …
36далан — 1 (Алм., Еңб қаз.; Талд.; Жамб.: Қорд., Тал.) бөз, жібі жуандау ақ мата. Д а л а нн ы ң метрін бір сомнан алдық (Алм., Еңб қаз.) 2 (Алм., Кег.; Талд., Қарат.; Сем.: Ақс., Көкп., Абай, Аяг.; Ауғ.; Ир.) кіре берістегі бөлме, ауыз үй. Балалар д а л… …
37дей тұрса да — (Орал: Шыңғ., Жымп.) дегенмен, әйтсе де, алайда. Д е й т ұ р с а қ т а кейбір партия мүшелері оқушыларды мектепке түгел тартуға мән бермей отыр («Қ. ту», 22.04.1942). Д е й т ұ р с а д а бірде бір жұмыс жүргізбей отырғандар да бар («Соц. жол», 26 …
38екі құлағы төрт болу — (Маң., Маңғ.) тағатсыздана хабар күту, елеңдеу. Үйінде е к і қ ұ л а ғ ы т ө р т б ол ы п, шешесі отыр (Маң., Маңғ.). Тек төңіректен хабар тосып, екі қ ұ л а ғ ы т ө р т б о л ы п, елеңдесіп отырған хан ауылына, тезірек жеткілері келген (Ә. Кекіл …
39жанық — Қ орда., Арал; Орал, Орда) ыстық суықтан болатын мал ауруы. Ж а н ы қ болған малдың жүні түсіп қотыр болады Қ орда., Арал). Жұмыс аттарының бірі жауыр болса, өзгелері қотыр, ж а н ы қ (Қ. Қар., Алт. ізд., 258). Ж а н ы қ түйе мен жылқыда ғана… …
40жаулық — 1 1. (Көкш., Қ ту; Қост.: Об., Торғ., Жанг.; Павл., Ерт.; Қ орда, Арал) кимешек. Ж а у л ы қ қазір жоқ, бұрын ақ матадан істелді (Көкш., Қ ту). Бәтіш ж а у л ы ғ ы н алшысынан тастап шәй ішіп отыр Қ орда., Арал). Ж а у л ы қ т ы жауын далаға… …
