ныгæнын
51ХÆРНÆДЖЫ ФЫНДЖЫ ÆГЪДАУ — см. ХÆРНÆДЖЫ ФЫНДЖЫ ÆГЪДАУ – перевод Æгъдаумæ гæсгæ хæрнæджы фынгæвæрды алцыдæр æмбæлы къæйттæ къæйттæй. Зианы фынгыл уынаффæ кæны фынджы хистæр. Дыккаг хистæр – æрцæуæг адæмæй, æртыккаг хистæр – зианджыны мыггагæй, иннæтæ бадынц куыдхистæрæй.… …
52БÆРЗÆЙМÆ ХИЗЫН — Æввонгæй искæй куыстæй цæрын, искæуыл уæлбариуæг кæнын, искæмæ æгæр суæндын. Дæхи адыл дæ ауагътон æмæ суанг бæрзæймæ схызтæ. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …
53ДЗЫРД ХÆССЫН — Кæйдæр ныхæстæ искæмæн дзурын, ардауæн ныхас кæнын, нымудзын. Стучать (доносить). Кæддæрты хъусгæ дæр фæкодтон, дзырд хæссыны тыххæй дæр, дам, ын фидынц. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) Уый Маркушевы базыдта: декабры сыстады тыххæй Кавказмæ хаст… …
54ДЗЫХЫ БАХАУЫН — 1. Дам дуймаг суын. Æвзæрырдæм искæй кой кæнын. Попасть на язык. 2. Искæмæ тынг æввахс лæууын. Уæд та ма нæм цы ныхасаг ис. Æнæмæнг хъуамæ мæ дзыхы бахауай? (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) 3. Искæй дзурын нал суадзын …
55ДЗЫХÆЙ ТУГТÆ КАЛЫН — 1. Цымыдисаг хабæрттæ дзурын. Уый дзырдта, лæхурдта, йæ дзыхæй тугтæ дæр калдта, фæлæ йæ... ныхасмæ ничи худт, æмæ йыл йæхæдæг дæр нæ хъуыды кодта. (Ф. 1989, 11.) Æрымысыдысты алы æрцæугæ æнæрцæугæ хабæрттæ, сæ дзыхæй тугтæ дæр калынц. (Козаты Х …
56ДЗЫХÆЙ ХЪЫЛМА КАЛЫН — Хыл кæнын, æлгъитын. Ругать на чем свет стоит. Swear like hell; curse blue; to curse smb. (or it) up hill and down dale. Хæрз чысыл æй фæцагай, уый йедтæмæ дын йæ дзыхæй цынæ хъылма скалдзæн. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …
57ДОН УИСÆЙ НÆМЫН — тж. ДОН ЕХСÆЙ НÆМЫН Кæимæдæр æнæпайда архæйдтытæ кæнæ ныхас кæнын. Толочь воду в ступе. To beat the air, to mill the wind. Цыма мæм байхъусдзынæ? Фæнды дæумæ дзур, фæнды дон уисæй нæм. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …
58ЗÆРДÆЙЫ ЧЫНДЗÆХСÆВ УÆВЫН — Хъæлдзæг уæвын, цин кæнын. Йæхи барæй æнкъард дары, мидæгæй йæ зæрдæйы та чындзæхсæв ис. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …
59ЙÆ КЪУХТЫЛ ЫН ЧИ ХÆЦЫ — Кæйдæр цыдæр аразыны тыххæй ничи хъыг дары. Кæд ныл исты уæз цæуа, уæд нын нæ къухтыл чи хæцы? Фæстæмæ та зæронд цардмæ раздæхтыстæм. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …
60КАЛМЫ МАРГ ТАЙЫН — тж. КАЛМЫ СОЙ ТАЙЫН Алы æвзæрдзинад аразын дæр сусæг кæнын, æнæ æргомгондæй зайын. Ды уыдон цы фæзмыс? Бирæтæн калмы марг дæр тайы. (Козаты Х. Æнæныгæд мард.) …