міндетті оқу
111міндеткер — (Қост., Жанг.) міндетті …
112міндеттемесін үзу — (Монғ.) міндетті жұмысын орындамау. Соңғы екі жылда жарыс м і н д е т т е м е с і н ү з г е н және тәртіп бұзған (Монғ.) …
113өкмән — (Түрікм.: Таш., Тахта, Тедж.) міндетті. Мектептер де план бойынша пақта беруге ө к м ә н (Түрікм., Тахта). [Түрікменше хөкман (Рус. туркм. сл., 1956)] …
114рұқсаттау — 1 (Монғ.) рұқсат ету. Мынау тек алғашқы тексеру ғана. Ертең осы бойы жұмыстатып, кеңес мүшелеріне қайта көрсетеміз. Егер олар болады деп р ұ қ с а тт а с а ары қарай кем кетік, шала нәрселерді толықтырады (А. А. Сүй. мен., 44). Осы 20 тонна ақ… …
115сақа — 1 (Гур., Есб.) аша, тіреу. Тас үйдің с а қ а с ы н қақтырып, үстіне тағы көң салу керек еді (Гур., Есб.). Қартаң надзирательге қараңғыда сарт еткізіп маңдайын с а қ ағ а соғып алғандай әсер етті (Х. Есенж., Ақ Жай.) 2 (Орал, Жән.) кәрі, қарт.… …
116татуыр — (Монғ.) салық, жарма. Қырқынчы жылдары малдың т а т у ы р ы жеңіл болмады (Монғ.). [Монғолша татвар салық, албан татвар міндетті салық (Қаз. монғ. сөз., 261)] …
117ырғақ — 1 (Түрікм.: Таш., Красн., Ашх.; Гур., Есб.; Орал: Чап., Жымп.; Рес., Орын.; Ақт.: Жұр., Тем., Ойыл; Қост., Жітіқ.) бас жағын темірден иіп жасаған шөп суыратын құрал. Қора, төбесіндегі ы р ғ а қ п е н шөп суырып малға бер (Ақт., Тем.). Қолымдағы ы …
118абдан — зат. көне. Бодан халық төлеп тұратын салық. Сыбан Раптан басып алып, боданына қаратқан қазақ, қырғыздан қытай императорына а б д а н (салық) беріп тұруға міндетті еді (Ж. Тұрлыбай, Райымбек., 1, 39) …
119агрошара — зат. биол. Агрономиялық шара, агрономиялық әрекет. Осы қаулыда: энтомофильді дақылдарды бал арасымен тозаңдандыру міндетті а г р о ш а р а деп табылсын, делінген (Қаз. әдеб., 17.05.1985, 2) …
120айырылыс — қазан. жерг. Ажырасараяқ. Біреу басқа жаққа қоныс аудармақ болса, үн түнсіз кеше бермей, міндетті түрде «а й ы р ы л ы с қ а з а н» асып, көрші қолаң, туыс туған, дос жарандарын шақырып, мән жайын ұғындырады (А. Нүсіпоқасұлы., Ағаш бесік., 3,… …
