мад кæнын
1МАД, ФЫДЫ ЦÆСГОМ СТÆН — Сомы кæнын. Искæмæн исты уырнын кæнын. Дæ мад, дæ фыды стæн. Мæ цæст æм дарын, нæ лæджы цæсгомстæн. (Джиоты Д. Æнæбасæтгæ тых.) …
2МАД, ФЫДЫ УАЗÆГ УЫН — тж. ÆЗ ДÆ МАД, ДÆ ФЫДЫ УАЗÆГ Хицæй сомы кæнын, цæмæй чидæр дзурæджы коммæ бакæса. Æз дæ мад, дæ фыды уазæг, гæххæттыл ма мын афысс, цытæ аразын хъæуы, уыдон. (СИ. 1990. 189.) …
3МАД, ФЫДЫ ХАТЫР НЫККÆНЫН — Рæдыд ныббарын, фефсæрмы кæнын …
4Кæнгæ мад — см. Кæнгæ мад – перевод I – лæджы хæстæджытæй кæнæ æввахс сыхæгтæй иу сылгоймаг, йæ хæс уыдис ног чындзы къайады (сусæг) царды бындуртимæ базонгæ кæнын; уыцы хъуыддæгты тыххæй дзурæн нæ уыдис мадимæ, уæлдайдæр та лæджы мадимæ кæнæ иннæ чындзытимæ …
5Схæссæг мад — Схæссæг мад, дыджызæ мад – аразгæ хæстæгиуæджы термин, уыцы нысаниуæджы пайда кæнынц термин агмцегæй дæр, афтæ хонынц æмцеджы (хъаны) хъомылгæнæджы усы, стæй кæнгæ лæппу чи фæхъомыл кæны, уый бинойнаджы дæр. … («мать которая воспитала»), дыджыза… …
6Лæппу кæнын — см. Лæппу кæнын – перевод Лæппу кæнын – ирон адæмы æппæты рагондæр æгъдæуттæй иу (лæппу кæнын хъуыддагыл æмбæлæм ирон Нарты эпосы дæр). Кæд тынг рагон æгъдау у, уæддæр дзы тынг стæм пайда кодтой. Лæппу кæнын æгъдауæй куыд аразгæ хæстæгдзинад… …
7Дыккаг мад — кæнгæ мад (ир.), гыцци (диг.) – афтæ хуындис дзидзидарæг æмцегдзинады ахастдзинæдты, стæй иу йæхицæн лæппу (кæнгæ лæппу) чи скодта, ахæм сылгоймаг. … (ир. «вторая мать»), канга мад (ир. «названная мать»), гыцци (диг.) – термины, обозначающие… …
8МÆТÆЙ МÆТМÆРДТÆ КÆНЫН — Истæй тыххæй тынг джитæнтæ кæнын, мæт кæнын. Мæтæй мæтмæрдтæ кодта Музиан... Уасойы фæстæ æрдæг фесты мад æмæ фырт. (Букуылты А. Зарæг баззад цæргæйæ.) …
9ÆЗ ДÆ МАД, ДÆ ФЫДЫ УАЗÆГ — Хицæй сомы кæнын. Æвдисы, цæмæй чидæр дзурæджы коммæ бакæса. Æз дæ мад, дæ фыды уазæг, гæххæттыл ма мын афысс, цытæ аразын хъæуы, уыдон. (СИ. 1990. 189.) …
10АСТÆУЫЛ ХАУЫН КÆНЫН — тж. АСТÆУЫЛ ЛЫГ КÆНЫН Искæмæ тынг чи бахъара, ахæм исты фыдæнæн ныхас зæгъын, кæнæ исты саразын; мæстæй тых сæттын. Обухом по голове. «Мад æмæ фыд хъуамæ æнæхин уой сæ хъæбулты раз», – фæзæгъы æмæ... мæ мæ астæуыл ахауын кæны. (Гуыцмæзты М. Лæг… …
