кеңкілдеп күлу
41саркесе — (Қост.: Фед., Семиоз.) литрлік үлкен кесе. Ақықтың шөлдеп келгенін с а р к ес е н і бір ақ төңкергеннен байқадық (Қост., Фед.) …
42сусақ — (Гур., Бақс.) сусампаз, шөлге шыдамсыз. Кейбір с у с а қ адамдар бола береді ғой (Гур., Бақс.). [Түрікше сусамак шөлдеп, су ішкісі келу (Тур. рус. сл., 1977); түркі жазба ескерткіштерінде сувсалық шөлдеу (ДТС, 515); сувса шөлдеу (А. Бор., ЛСТ,… …
43суырдың айғырындай — (ҚХР) шегірткенің айғырындай деген мағынада. Осыдан осылай табысқан жандар дүйде (селода) с у ы р д ы ң а й ғ ы р ы н д а й шәңкілдеп саркістей тісін ырситып келеді (Қ. Мұқ., Тай.) …
44сындау — (Гур., Маңғ.; Қост., Камыш.; Түрікм.: Красн., Жеб., Небид., Ашх.) сынау. Біз сені с ы н д а п отырған жоқпыз, жай біле ме деп жауап сорап (қ.) отырмыз, білсең айтарсың, білмесең зор жоқ (Гур., Маңғ.). Ол кісі сөйтіп әзілдеп отырып, бір жағынан с… …
45тасқұман — 1. (Орал, Орда; Рес., Сарат.) шай шығаратын ақ фарфор шәйнек, аққұман. Т а с қ ұ м а н д ы алып келіп шай демде, бәйбіше, шөлдеп келдік (Орал, Орда). Қол сандықтан түрлі шай алып, түп түгелімен т а с қ ұ м а нғ а бір ақ төңкеріп отыра қалар еді… …
46тегеш — 1. (Алм., Кег.; Монғ.; Рес., Волг.) ағаштан жасалған шұңғыл табақ, аяқ, тегене. Құрттың ұнтағын т е г е ш к е салып қой (Монғ.). Әке, т е г е ш т і қымызымен әкелші, шөлдеп барамын (Алм., Кег.). 2. (Сем., Көкп.) іші сырты эмальданған, бір не бір… …
47үспе — (Гур., Маңғ.) көзі бітеліп қалған құдық. Қара үлек бір ү с п е көп жер (Гур., Маңғ.). Ү с п е н і ң үстіне тас тастағанда, асты дүңкілдеп тұрады (Гур., Маңғ.) …
48ұтыр — (Гур., Маңғ.; Рес., Орын.; Қ орда, Арал) ыңғайы, реті. Ұ т ы р ы келген жерде ел аралап қалу керек. Биыл жыл ұ т ы р л ы болмай тұр (Орын., Ад.). Судың ұ т ы р ы н тауып ағыза алмай жүр (Гур., Маңғ.). Бұл істің ұ т ы р ы келді, тез бітті Қ орда …
49шақ-шақ күлу — Қ орда., Арал) сақ сақ күлу. Ой, оны қой. Ол қызыл пәле ғой деп ш а қ ш а қ к ү л і п, … құлап түскендей шалқалап барады (Ә. Нұрп., Сең, 56). Осындағы еліктеу сөзден жасалған шақалақтау деген етістік те бар. Тымағының құлағы желпілдеп бос даланы… …
50шәйлану — (Маң.: Маңғ., Шевч.; Гур.: Есб., Мақат; Қ орда, Арал; Орал, Чап.) шай ішу. Күн ыссы, әбден шөлдеп кеттік, бір ш ә йл а н ы п дем алып алмасақ болмас. Бәрі шаршап келіп ш ә й л а н ы п жатыр. Алдымыздағы ауылға соғып жақсылап ш ә й л а н ы п… …
