керек
71тақ — 1 Қ орда., Арал) дайын, әзір, даяр. Біз колхоздың қандай жұмысына болса да т а қп ы з. Біз әрдайым жұмысымызға т а қ тұрамыз Қ орда., Арал). Мен барсам Мақа жүруге т а қ тұр Қ орда., Арал) 2 (Түрікм.: Таш., Ашх., Жеб., Небид., Бекд.) лық толы. Үй …
72тандық — (Түрікм.: Небид., Ашх., Гяу., Анн.) баланатын, татитын. Он бала керек пе, әлде онға т а н д ы қ біреу керек пе? (Түрікм., Ашх.) …
73тәбімше — (Қ орда: Арал, Қарм.; Ақт., Қараб.) ойымша, пікірімше. Менің т ә б і м ш е бұл жүргендерің ғылым үшін едәуір үлес қосатын болу керек Қ орда., Қарм.). Менің т ә б і м ш е, балам, сенің оқуың керек қой Қ орда., Арал) …
74тоқыратып жаю — (Монғ.) малды тоқтатып жаю. Қар шетінен шыққан ескілі, жаңалы шөпті жерлерге алдын т о қ ы р ат ы п ж а ю керек. Бұл кезде мал бөлініп қалып қоятындықтан малдың бас аяғын жинап қайыру керек (“Ж. өмір”, 21.05.1987) …
75шақ — 1 (Орал, Казт.; Ақт., Ойыл; Рес.: Орын., Волг.; Қост., Жітіқ.) шаққа, әрең, зорға. Осында ш а қ келдім. Ш а қ бітірдім ғой мынаны (Орын., Ад.). Өзім шаршап жатып едім, сендер есік қаққанда ш а қ тұрдым (Орал, Казт.). Аттың тартпасы ш а қ жетті… …
76шотаяқ — (Қост.: Об., Жанг.; Қ орда: Сыр., Жал.) шөп суыратын, басы ілмек құрал. Мынау талдан ш о т а я қ істеп алу керек еді (Қост., Жанг.). Қыста шөпті ш о т а я қ п е н суырамыз Қ орда., Сыр.). Бұл шот таяқ деген екі сөздің бірігуінен жасалған сөз болу …
77шүй — 1 (Қ орда: Сыр., Жал.; Ақт.: Ойыл, Ырғ., Қараб.; Қост., Жанг.) айдалған жердің арасында жол қалған жер. Жыртылмай қалған жер. Жерді ш ү й қалтырмай жыртуға тырысу керек деп бастық тәртіп беріп кетті Қ орда., Сыр.). Ш ү й қалдырмай айда, әйтпесе… …
78ыңғыршақ — 1 (Ақт., Жұр.) атты арбаға жеккенде бел көтергіш қайыс өткізетін ершік. Байтаза, ы ң ғ ы р ш а қ қайда, атты тез жегу керек (Ақт., Жұр.) 2 (Қост., Жанг.) қыртыс. Жолдастар, біз енді жұмыстың ы ң ғ ы р ш ағ ы н айналдыра істеуіміз керек, әйтпесе… …
79ақта — I зат. в ет. Піштірілген еркек жылқы. – Саған айғыры керек пе, а қ т а с ы керек пе еді? (О. Сәрсенбаев, Жақсының көзі, 128). Ақта болды. Піштірілді, тартылды. А қ т а б о л ғ а н аттар дүниеде от оттап, су ішуден басқа қызықтан махрум (Қаз. әдеб …
80арт — I зат. Тоғызқұмалақ тақтасындағы солдан оңға қарай санағандағы бірінші отаудың аты. Әр ойыншының отаулары солдан оңға қарай: А р т, Тектұрмас, Атөтпес, Атсыратар, Бел, Белбасар, Қандықақпан, Көкмойын, Маңдай деп аталады (Ә. Ақшораев, Тоғызқұмалақ …
