жергілікті сөздер
31ақырамаш — зат. жерг. Желтоқсан айы. Сонау а қ ы р а м а ш т ы ң алғашқы суығында ақ терезеге тұтылған қанарқап су тиіп, енді қатты аяздан түйенің мойнағындай сіре сіп қатып қапты (Д.Исабеков, Тіршілік, 145). Өздерінің үйіштеріндегі тамыры тереңде жатқан а… …
32бексауытты — сын. жерг. Әбден қаруланған, қару жарақ асынған. Өздері елші емес, бүтін бір б е к с а у ы т т ы қол ғой (Ә. Кекілбаев, Үркер, 359). Онда орыстың б е к с а у ы т т ы қолы кіші жүздің іргесіне емес, орта жүздің іргесіне шаһар салып, қан базар… …
33бір — адым жер. Жүрген кездегі екі аяқтың аттау (басу) қашықтығы; 60 70 см, мөлшеріндегі ұзындық. Бір айдың жүзі болды. Бір айдай уақыт өтті. Шүйінші беруіңе болады. Жездең, міне, б і р а й д ы ң ж ү з і б о л ы п қалды, жынды суды ұрттап алмайды (Қаз …
34жүлке — зат. жерг. Үлес, сыбаға. Әр қостан бір жылқы қолбасшының ж ү л к е с і болады екен (Қ. Манин, Әруақты аталар, 117). Сонда Райымбек: Маған деген ж ү л к е л е р і ң і з г е разылық, рахмет айтамын. Бұл ж ү л к е н і үшке бөліңіздер (Бұл да, 142) …
35кәкір — зат. жерг. 1. Кінарат, кемістік, зақым. «Дегенмен ішкі құрылысында бір к ә к і р і бар ау», деп ойлаған (А. Әлсеров, Ар алдында, 12). Екі бетінің қаны тамып тұрған мұның денсаулығында әскерге жарамайтындай ешбір к ә к і р жоқ секілді (О.… …
36керме — I зат. жерг. Шартақ. Тамақтан соң біраз тынығып алып, салқын түсе бақша араладық, піскен қауындарды к е р м е н і ң астына тасып, үйіп жиып қойдық та, күн кешкіргенше қақ тіліп, қауыншек өрдік (Ж. Ахметов, Гүлшат, 23). II Керме арқан. Ат байлау… …
37кеспек — I зат. Буылған, бір бума. К е сп е к шөпті амалсыз бұзып, өгіздерінің де оразасын аштырды (Ғ. Мүсірепов, Жат қолында, 30). II зат. жерг. Кеуек, қуыс. Алла өзі сақтасын! К е с п е к т е н к е с п е к к е қашқан қояндай қашып жүргенімді Құдай да… …
38қапелімшіл — сын. жерг. Жайбарақат, бейқам, қамсыз жатқан. Өз басының бақытсыздығын ұмытқан. Қ а п е л і м ш і л қасіретті емініп, бойрап, бүлініп қалмаған (І.Есенберлин, Алтын ат., 278). Қ а п е л і м ш і л жүрегін, шыдамсыз жанын шоқтай күйдірген оның… …
39қисап — етіп. жерг. Есептеп, санап, балап. Көгершіндер өздерінің бір тұқымына қ и с а п е т і п, араларына кіргізді (С.Көбеев: ХХ ғ. бас. қаз. ақын. шығ. 191) …
40малақ — қоңызы. зоол. жерг. Қиқоңыз. – Бұл қоңыздарды – м а л а қ қ о ң ы з ы (жук навозник) деп атайды. М а л а қ қ о ң ы з д а р ы өздері жасаған доптарын жерге көміп, олармен личинкаларын қоректендіреді (Қазақс. пионері, 13.08.1972, 3) …
