есек ара
1есек — аяң. Митыңдаған өнімсіз жүріс. Өзін сол қоғамның белді мүшесімін деп санайтын біздің геройымыз, қалай дегенде де, баяғы е с е к а я ң м е н көш соңында салпақтап жүре алмайды (Қ. Жиенбай, Даңқ., 40). Есекке теріс мінгізді. Күнәлі адамды… …
2мәш есек — (Қ орда: Арал, Жал., Қарм.) ұрғашы есек. Бұл жерде есектің пәңгісіне (қ.) қарағанда м ә ш е с е г і қымбатырақ болады Қ орда., Сыр.). қ. маша …
3тайқара — (Қ орда: Сыр., Жал., Қарм.) бір жастағы есек. Есектің күресі (қ.) т а й қ ар а болысымен үйретіле бастайды Қ орда., Сыр.) …
4сынтараш — (Қарақ.) ат, есек тұяғын жонатын өткір темір құрал …
5тайқар — (Өзб., Ташк.; Шымк., Мақт.; Ауғ.; Ир.) екі жастағы есек. Т а й қ а р д ы ң санына қада кіріп кетіпті (Шымк., Мақт.). Үй маңынан сұр т а й қ а р көрінбеді ме? (“Жалын”, 1982, №2, 101). Бір бала қара т а й қ а р д ы ң құйымшағына отырып, шапқылап… …
6ешек — 1 (Алм., Жам.; Маң., Маңғ.; Қост., Жітіқ.; Түрікм., Красн.; Қарақ.; Ауғ.; Ир.) есек. Біздің жақта е ш е к т е р көп болады (Алм., Жам.). Е ш е к деген жануардың күші адал, еті арам деуші еді (Қост., Жітіқ.). Анау мынау ұсақ жұмысқа е ш е к т і… …
7күшен — 1. (Түрікм.: Таш., Красн.) қамыт. Аттың к ү ш е н і н ал да, суарып келің (Түрікм., Красн.). Түрікменше гушгун шілия (Туркм. рус. сл.). 2. (Қарақ.) киіз, теріден жасалған қамыт. К ү ш е н д і аттың мойнын қажамас үшін кигізеді (Қарақ.). 3. (Қарақ …
8машы ешек — (Түрікм.: Красн., Ашх., Небид., Таш., Мары) ұрғашы есек. М а ш ы е ш е к ұстауға тыныш (Түрікм., Таш.). [Түрікменше мачы эшек (Рус. туркм. сл., 1956); қарақ. маша (Рус. карак. сл., 1967); шағат. мачэ хайуанның ұрғашысы (Л. Буд., ІІ, 195)]. қ.… …
9көк — … 2. ауыс. Шар болаттан жасалған, асыл; сапалы д.м. Мыс.: көк найза, көк сүңгі, көк кіреуке, көк семсер, көк сауыт т.б. Сүбедей баһадүр мен Жебе ноян жас батырларға арналған орданың рәсімді сыйлығы – болат дулыға, к ө к кіреуке сауыт, наркескен… …
10жона — 1. (Қост., Аман.; Жезқ., Ұлы.; Орал, Орда; Қ орда: Арал, Сыр., Жал.; Ақт.: Ойыл, Ырғ.) ердің екі қапталының астына ғана салынатын желдік, қапталдық. Аттың ж о н ас ы н қалыңдап жасау керек (Қост., Аман.). Балам, ер тоқымның ж о н а с ы тозып… …
- 1
- 2
