гуырæн бынат
1КУЫДЗ ДЗЫ ЙÆ КЪУДИ НИЦÆУЫЛ СКЪУЫРДЗÆН — Кæмдæр æппындæр ницы ис. Фæзæгъынц мæгуыр, ихсыд бынатæй, хæдзарæй …
2УАСТЫРДЖИ — Ирон мифологийы нæлгоймæгтыл (сылгоймæгтæ йын йæ ном дзургæ дæр нæ кæнынц, хонынц æй ЛÆГТЫ ДЗУАР) æмæ бæлццæттыл армдарæг зæд. Стыр Хуыцауы фæстæ Уастырджи ирон динон дунеæмбарынады ахсы дыккаг бынат. Цæры уæларвы. Уымæн, æрмæстдæр уымæн ис бар… …
3ХЕТÆДЖЫ УАСТЫРДЖИЙЫ КУВÆНДОН — см. Священная роща Хетага – Хуыцау, табу Дын уæд! – Хуыцау, хистæрæй, кæстæрæй, сылгоймагæй, нæлгоймагæй Дыл нæхи фæдзæхсæм æмæ нын ахъазгæнæг у. – Хуыцау, зæххыл цыдæриддæр цæуы – цинæй дæр, зианæй дæр – иууылдæр Дæуæй аразгæ сты, æмæ Дæм фылдæр …
4БАТРАДЗ — тж. БАТРАЗ Нæртон мыггаг Æхсæртæггатæй. Болатрихи Хæмыцы болат æмæ æндонриу фырт, йæ дыууæ уæны астæуæй гуырд. Йæ мад – Быценон. «Нартæн сæ тæккæ хъаруджындæр, – фыссы Нигер, – æппындæр аипп кæмæ нæ арынц Нарт, уыцы болат Батрадз. Лæгæй лæгмæ… …
5КУАДЗÆН — см. КУАДЗÆН – перевод Куадзæн у уалдзыгон, æхсызгондзинады бæрæгбон. 325 азæй фæстæмæ Куадзæн æрцæуы, мæй йæ цалхыдзаг куы свæййы, уый фæстæ хуыцаубонмæ, апрелы дыккаг – æртыккаг къуырийы хуыцаубонмæ. Куадзæн куыд равзæрд, уый бæраг у дзырд… …
6УАСÆГОЙ — Ирон адæмон сфæлдыстады мæргътыл бирæ таурæгътæ ис. Уыдон сын æвдисынц сæ мифологион равзæрд, сæ æцæг миниуджытæ. Ис Уасæгойыл дæр ахæм таурæгъ. «Хорз, æфсармджын æмæ фæрныг хæдзары бахъомыл рæсугъд, гуырвидауц, зæвæттæм дзыккуджын чызг. Бинонты… …
7Хохаг куывд — см. Хохаг куывд – перевод – Хуыцау, Дæу зонæм, Дæ кувæг адæм стæм, Нæ кувинæгтæ нын райс адджынæн æмæ кадджынæн. – Оммен, Хуыцау! – Адæмы мад дæ, Мады Майрæм! Нæ кувинæгтæ нын адджынæн райс. Дæ ном дын адджынæй æмæ кадджынæй куыд арæм, Цы сабиты… …
8СÆР ЛИДЗЫНМÆ РАТТЫН — 1. Цæрæн бынат ивын; хи айсын, искуыдæм ацæуын. Хъараман йæ сæр радта лидзынмæ фæстæмæ, йæ фæрстыл мидæгæй сбæстытæ кодта, дзæвгар азты мæгуыр адæмы... тугæй цы сыгъзæринтæ фембырд кодта, уыдон. (Нига, Мады хъæлæс.) 2. Тынг тагъд уайын …