бӧрдмӧн
101Нæфæтчы — см. Нæфæтчы – перевод Нæфæтчы – термин, амоны исты тобæгонд архайд (ми), дзырд, предмет æмæ æнд.ах. Йæ фехалын, дам, æнæмæнг асайы уæлæрдзон тыхты карз бафхæрдмæ – (низ, мæлæт æмæ æнд. ах.); этнографион термины ирон ном у табу. Ирон этнографийы… …
102РЫНЫ БАРДУАГ — тж. НЫРЫ БАРДУАГ Хæцгæ низты бардуаг. Раджы заманты ирон адæмыл хæцгæ низты азарæй стыр бæллæхтæ цыд. Уымæн æвдисæн сты нæ хæхбæсты бирæ зæппадзты гуыппартæ. Дæргъæвсы зæппадзты ма уырыссагау «Городок мертвых» дæр рахуыдтой. Адæм алыхуызон… …
103САУБАРÆГ — см. САУБАРÆГ – перевод Саубарæджы дзуар мах рæстæджы бирæтæй ферох, фæлæ раздæр, суанг ма ссæдзæм æнусы райдайæны дæр тынг хъуыстгонд уыд. Ахуыргæндтæ куыд зæгъынц, афтæмæй йæм адæм кувын райдыдтой æвддæсæм æстдæсæм æнусты. Уыцы рæстæг Ирыстонæн… …
104СОСЛАНЫ БÆХ — Мигъæмдзу æмæ уадæмдых бæх, куы бахъæуы, уæд æй скъæфы арвæй зæххы астæуты. Йæ адзал уыд йæ къæхты хæфсытæй. «Бынæй мын мæ хæфсытæ куы нæ срæхойай, уæд мын мæлæт нæй: хъандзалсæфтæг дæн» – зæгъы бæх Сосланæн, куынал æмæ йæ куынал уагъта, уæд. Сæ… …
105СОСЛАНЫ КАФТ — Алæгаты стыр куывды фæбыцæу сты Сослан æмæ Хызы фырт Челæхсартæг чи хуыздæр ракафынæй: «Кæд ды мæнæй хуыздæр ракафай, Сослан, уæд æз ратдзынæн дæуæн мæ рæсугъд чызг Бедухайы, – загъта Хызы фырт. – Ды та цы вæрыс?» «Кæд мæ ды амбулай, уæд æз та… …
106УАСÆГОЙ — Ирон адæмон сфæлдыстады мæргътыл бирæ таурæгътæ ис. Уыдон сын æвдисынц сæ мифологион равзæрд, сæ æцæг миниуджытæ. Ис Уасæгойыл дæр ахæм таурæгъ. «Хорз, æфсармджын æмæ фæрныг хæдзары бахъомыл рæсугъд, гуырвидауц, зæвæттæм дзыккуджын чызг. Бинонты… …
107УÆРХÆГ — Нарты хистæр, фаззон лæппутæ Æхсар æмæ Æхсæртæджы фыд. Йæ фырттæ Нарты фæткъуы хъахъхъæнгæйæ куы фесæфтысты, уæд æй Нартæ рæгъаугæс скодтой. Æхсæртæджы дыууæ фаззоны Уырызмæг æмæ Хæмыц уый куы базыдтой, уæд йæ агурæг ацыдысты. Цæуынц, æмæ сæ… …
108Хи æмбæхсын — см. Хи æмбæхсын – перевод Хи æмбæхсын – ирон царды æгъдæуттæй иу, æмбæлы хæстæджыты бæрæг къорды, уæлдайдæр та каисдзинадимæ баст чи у, уыдоны ахастдзинæдты. Хи æмбæхсыны хуызтæ ирон царды бирæ сты: иуæй иутæ дзы вæййынц рæстæгмæ, иннæты та иу… …
109Хизесæни кувд — см. Хизесæни кувд – перевод – Фесгун, нивгун æй Хуцау фæккæнæд! – Амменæ! – Бинонтæн адгин, адæмæн кадгин! – Амменæ! – Амондгундæр сахат ка бакувта, уомæн æмбал æй Хуцау фæккæнæд! – Амменæ! – Амондгун истæггаг æй Хуцау фæккæнæд! – Амменæ! …
110ЦЫКУРАЙЫ ФÆРДЫГ — тж. УРС ФÆРДЫГ Нарты кадджыты 1946 азы рауагъды йæ чиныгаразджытæ амонынц: «Зынаргъ дуры мыггаг. Ам: мард æгас кæныны, цæфтæ дзæбæх кæныны тых кæмæ ис, ахæм фæрдыг. Ома, цы курай, уый дæтты». Кадджыты та кадæг «Сослан Бедухайы куыд æрхаста» йы… …
