баҙ ауыҙы
51дабы — (Сем., Шұб.; Алм., Кег.) түкті бөз. Солардың алдында д а б ы дамбалының ауы салақтай, қойқаң қойқаң жүріп: «Бұл біздің ініміз» – деді (Ғ. Мұст., Дау. кейін, 52). ...ала бажақ түкті д а б ы д а н тігілген халат алып, иығына жамылды (М. Мағ., Алас …
52жөндем ине — (Түрікм.: Красн., Ашх., Таш.; Рес., Орын.; Қарақ.) іс тігетін ине, тебеннен кейінгі жуанырақ ине, орташа ине. Ж ө н д е м и н е м е н аңы (қ.) бар адам ауық тікпейді (Түрікм., Таш.). Көрпе көктейтін ж ө н д е м и н е болмай тұрыпты (Қарақ.) …
53көшкі — 1 (Шығ.Қаз., Зайс.) ауға байланатын тас. – Ауыңның к ө ш к і с і қайда, балам ау! (Шығ.Қаз., Зайс.) 2 Қ орда., Арал) кемені тоқтаған жерінде тұрғызу үшін суға түсірілетін шынжырмен бекітулі темір білік; зәкір. К ө ш к і параходты, қайықты… …
54күриан — (Гур., Инд.) биік боп өскен арам шөп қауы. Сол жердің бәріне қаптап к ү р и а н өсіп кетіпті (Гур., Инд.). Орыс тіліндегі бурьян сөзі …
55тағытқа келу — (Түрікм.: Байр., Тедж., Таш., Көнеүр., Тахта) қажетті ылғалды бойына алып, егістік жердің судан құрғауы. Жер т ағ ы т қ ы к е л і п тұрғанда культивация жүргізіңіз (Түрікм., Тахта). [Түрікменше тагт (Туркм. рус. сл., 1940)] …
56тартпа — 1 (Өзб., Ташк.) баланың қолынан (қолбау), бір аяғынан (аяқ бау), бір екі жерден бесікке байлап қоятын бау. Т а р т п а өрнектеліп, құрақтар тігіліп дайындалады (Өзб., Ташк.) 2 (Монғ.; Шығ.Қаз.: Ү Н., Зайс.) қол шалғы. Бұрын шөпті т а р т п а м е… …
57шабу — 1 (Гур., Тең.) құру. Ау шабу – ау құру. Ш а п қ а н ауыңа балық көп түссе, рақаттанып қаласың (Гур., Тең.) 2 (Қарақ., Қоң.) алтын, күміс жалату. Күдерінің әр жеріне күміс ш а б а д ы (Қарақ., Қоң.) 3 (Қарақ.) орнату, отырғызу; жапсырып тігу …
58шеңберлеу — (Гур., Тең.) бекіту. Аудың торын шеңберлеу, оны шыбыққа шеңберлеп қою (қабадан ауы туралы). Қабаданның шеңбер ағашы болады. Оны шыбық, талдан істеп, тормен ш е ң б е р л е й д і (Гур., Тең.) …
59ыстық — 1. (Түрікм.: Красн., Бекд., Небид., Ашх., Таш.) үй ішінде түтіннен, т.б. пайда болған кір, өрмекші ауы, торы. Күтпеген соң, үйдің бұрыштарына ы с т ы қ тұрып қалған (Түрікм., Бекд.). Жұмысшылардың үйлеріне барсақ, үй майлаусыз, ы с т ы қ,… …
60барақат — зат. д і н и. Алла тағаланың сүйікті құлдарына ерекше ықылас көрсетіп, керемет кие дарытқаны; жаратқан иеміздің жарылқауы; алла жіберген бақ. Бірде әкемнің Ыбырай Жақай баласы туралы: Алланың б а р а қ а т ы дарыған кісі ғой, деген сөзі естігенім …
