бакæуын
11ХУЫРЫМ ФЫС УЫН — Æнæмбаргæ уын. Хуырым фыс фестай! Ботаз дзæгъæлы тæригъæд чи бакæна, ахæм нæу. (Беджызаты Ч. Мæсгуытæ дзурынц.) …
12БЫДЫР СНАРÆГ УЫН — Искæй къуыммæ бахæссын, цъыссыммæ бакæнын, искæмæн йæ фезмæлæнтæ алырдыгæй сæхгæнын. Уалынмæ фæдисæттæ дæр, Нури сæ разæй, сæхъис æркъæн тилгæ, сæ уадсур бæхтыл æрбахæццæ сты æмæ тыхгæнджытæн быдыр снарæг. (Хъайтыхъты А. Ус богал.) …
13МАД, ФЫДЫ УАЗÆГ УЫН — тж. ÆЗ ДÆ МАД, ДÆ ФЫДЫ УАЗÆГ Хицæй сомы кæнын, цæмæй чидæр дзурæджы коммæ бакæса. Æз дæ мад, дæ фыды уазæг, гæххæттыл ма мын афысс, цытæ аразын хъæуы, уыдон. (СИ. 1990. 189.) …
14СÆРЫ НИЦЫ УЫН — тж. ЙÆ (ДÆ,...) СÆРЫ НИЦЫ ИС Уæлæнгай зонды хицау уæвын, зондджын нæ уæвын. С пустой головой. Асиат: Буцæйæн йæ сæры куы ницы ис! Цы бакæнын йæ бон у? (Брытъиаты Е. Дыууæ хойы.) …
15ТУГ ÆХСАД ÆРЦÆУЫН — Туджджынты фидауын кæнын. Аххос сæйраджыдæр Тæгаутæм кæй хауы, уый тыххæй Тæгаутæ Уалытæн радтæнт чызг. Афтæмæй лымæнтæ бакæнут æмæ туг æхсад æрцæуæд цæргæ цæрæнбонтæм. (Биазырты Д. Фаззæттæ.) …
16ТЪÆНГТÆ СКЪУЫДТÆ ФÆУЫН — 1. Фыргуыст бакæнын. 2. Тынг фæхудын …
17ХЪУЫР НЫХХУС УЫН — Бирæ рæстæджы нозт нал бакæнын …
18ÆНÆСÆР КАРК УЫН — Рæузонд, лæмбынæг нæ хъуыды кæнын. Æнæсæр кæрчытау сæхи раппар баппар кæнынц дыууæрдæм. (Ф. 1928. 4.) Ныр ма сæм бакæс: алы æнæсæр карк дæр мын закъон æвæрæг у, уæлæ Габойы фырты хуызæн. (СИ. 1990. 81.) …
19ХЕТÆДЖЫ УАСТЫРДЖИЙЫ КУВÆНДОН — см. Священная роща Хетага – Хуыцау, табу Дын уæд! – Хуыцау, хистæрæй, кæстæрæй, сылгоймагæй, нæлгоймагæй Дыл нæхи фæдзæхсæм æмæ нын ахъазгæнæг у. – Хуыцау, зæххыл цыдæриддæр цæуы – цинæй дæр, зианæй дæр – иууылдæр Дæуæй аразгæ сты, æмæ Дæм фылдæр …
20СЫРДОН — Гæтæджы фырт гæды Сырдон. «Арвы хин æмæ зæххы кæлæн», «Нарты фыдбылыз» æмæ цынæ хуызы рахоны кадæггæнæг Сырдоны. Æдзухдæр ныхмæвæрд у Нарты гуыппырсартæм, сæ куырыхонтæм, Шекспиры драмæты быдзæу сæйраг архайджытæн сæ аиппытæ куыд гом кæны, ахæм… …