алып
111уат — (Шымк., Сайр.; Жамб., Жуа.; Қар.) 1. егін жабының екі жағындағы топырақ үйіндісі. Су у а т т ы бұзып кетіпті (Шымк., Сайр.). 2. арық айналасындағы көк шөпті жер. Колхоздан бір у а т алып, чөбін чауып алдық (Шымк., Сайр.). Бір у а т жер алып шөбін …
112үме — 1 (Түрікм., Красн.; Ақт.: Қараб., Ырғ., Тем., Ойыл; Қ орда, Арал; Рес., Орын.; Қост., Жанг.; Гур.: Маңғ., Есб.) көмек. Егіс уақытында қаладан ү м е г е көп адам келді (Ақт., Қараб.). Жиналып, қоғамдасып біреуге жәрдем етсек, ү м е дейміз (Ақт.,… …
113шаққа — 1 (Қ орда: Арал, Жал., Сыр., Қарм.; Қост.: Жанг., Аман.; Ақт.: Қараб., Ойыл) әрең, зорға, әзер. Үлкен қауын екен, үйге ш а қ қ а жеткіздім Қ орда., Арал). Қолымыздағы құралымыз былтыр ш а қ қ а жарап шығып еді, биыл олай емес (Қост., Аман.).… …
114шалт — 1 (Түрікм.: Красн., Ашх., Таш., Мары; Қ орда, Арал) тез, шапшаң. Ол жұмысқа ш а л т кісі Қ орда., Арал). Аяғыңды ш а л т бас, қалып қойдың (Түрікм., Таш.). Азамат ш а л т қимылдап, үзеңгіге тақым соза берген оның қолтығынан демеп, ерге қонуына… …
115шашал — (Гур., Бақс.) мұз үстінде балық аулау үшін қолданылатын темірден жасалған айыр тәрізді құрал. Қыстыгүні балықшылар ш а ш а л д ы тастамай өзімен бірге алып жүреді (Гур., Бақс.). Ол ш а ш а л д ы алып, шанаға салды (Гур., Бақс.). Ш а ш а лд ы ң… …
116шәңгек — 1 1. (Өзб.) дүкендегі ет іліп қоятын басы қайырылған темір. 2. (Қарақ.) айыр не ашасы бар ағаш. 3. (Қарақ.) майда шүйде заттарды іліп қою үшін қабырғаға не үйдің төбесіне бекітілген, қозғалып тұратын ағаш. Ш ә ң г е к т і ң ілгегіне ыдыс аяқ,… …
117шилан — (Ақт., Ойыл; Орал: Жән., Орда, Казт.; Қ орда: Қарм., Арал, Жал.; Гур., Есб.; Түрікм.: Таш., Көнеүр., Тахта, Красн., Ашх.; Маң.: Маңғ., Шевч.) ақша салатын былғары қалта, әмиян (қ.), көмәжнік (қ.). Қалтасынан ш и л а н ы н түсіріп алыпты Қ орда.,… …
118шопақ — (Ақт., Ырғ.; Қ орда: Сыр., Жал., Қарм.; Қост., Жанг.; Шымк.: Сайр., Қызылқ.; Монғ.) қауын қарбыздың дәні, ұрығы. Ол қарбыздың ш о п а ғ ы н кептірді (Ақт., Ырғ.). Ірі қауынның ш о п а ғ ы н алып қалып келер жылы тігеміз Қ орда., Жал.). Бисембай… …
119арқан — бұрау. Арқан жасау үшін арнайы есілген жіптерді ширату (бұрау) арқылы арқан дайындау (тәсілі) ісі. Арқан тіндерді тартып тұрып бұрау арқылы жасалатындықтан, оны а р қ а н б ұ р а у деп атайды (Қаз. этнография., 1, 194). Арқан жол. сөйл. Аспа жол …
120әперуші — зат. Бір нәрсені алып беруші адам. Қырықтықшы қойды ә п е р у ш ід е н немесе елжіреден өзі алып, сол жақ бүйірінен жатқызады (Қаз. ауыл. шаруаш., 1962, 7, 56) …
