алып
101онанша — (Монғ.) өйткенше, оданша, олай істегенше. О н а н ш а бірнеше сағат дем алып келіп таңертең істесек те болмай ма? (А. А., Сүй. мен., 87). О н а н ш а асхана жабылмай тұрып ауқат алып алайық (Монғ.). О н а н ш а бұрынғымызша дос жар боп сыйласып… …
102опыну — (Ақт.: Шалқ., Қараб.; Гур.: Маңғ., Есб.; Түрікм., Красн.) өкіну. Ішетін қымызды төгіп алып, өзім о п ы н ы п отырмын (Ақт., Шалқ.). Бір сиыр, екі тайөгізім жоғалып о п ын ы п отырмын (Ақт., Қараб.). Өткен іске о п ын у д ы ң енді реті жоқ (Түрікм …
103орамал — 1 (Гур., Маңғ.) шүберекке ақшаны түйіп алып қашатын ойынның аты. Мынау аттың бір о р а м а л д ы ғ ы бар екен деген сөз бар. О р а м а л ғ а түйген ақшаны атпен алып қашып ойнайтын ойын (Гур., Маңғ.) 2 (Қарақ.) мүше (алым). Ахунекеңнің үйіне… …
104өреше — 1 1. (Рес., Орын.) шананың қалқаны, қанаты. Бізде ө р е ш е десе, шананың ағашын Ырғызда басқаша айтады екен (Орын., Ад.). 2. (Шығ.Қаз., Күрш.; Қ орда: Сыр., Жал.; Алм., Шел.) киіз үйдегі ас су тұратын жерді қоршап қойған ши. Ө р е ш е н і ң… …
105сақ — 1 1. (Ақт.: Қараб., Ырғ.; Қост.: Жітіқ., Торғ., Жанг.; Қ орда: Қарм., Арал; Рес., Орын.) мал жегеннен кейін қалған қырқынды, шөп қалдығы. Малдан қалған с а қ т ы бір бөлек үйіп қою керек (Ақт., Қараб.). Жеуден қалған шөптің с а ғ ы н бір бөлек… …
106самар — 1. (Қост., Жанг.; Қ орда: Сыр., Қарм.; Жезқ., Ұлы.; Гур.: Маңғ., Бақс.; Орал, Орда; Рес., Орын.; Қарақ.) үлкен табақ, тегене, шара. Біз екі кісі бір с а м а р қымыз іштік (Қост., Жанг.) С а м а р толы етті алдымызға қойды Қ орда., Сыр.). С а м а… …
107сүйек-шатыс — (Павл., Ерт.; Сем.: Көкп., Ақс., Абай, Шұб.) жекжат, қыз алып, қыз беріскен құда. Кәрім Ертаймен с ү й е к ш ат ы с жерлері болуы мүмкін (Павл., Ерт.). Ол үйге с ү й е к ш а т ы с ы қой алып келіп сойыпты (Сем., Шұб.) …
108сүрдең — 1 (Орал, Орда) сүрлеу жол. Адасып жүріп, намаздыгерде бір с ү р д е ң г е түстім. Сол с ү р д е ң мені мал фермасына алып келіп тіреді (Орал, Орда) 2 (Орал, Орда; Сем.: Абр., Шұб.) мал ізі немесе тапталған жер. Түйемен жүрген с ү р д е ң д і… …
109таңқы — 1 (Түрікм.: Красн., Небид., Жеб., Ашх., Тедж., Таш.; Орал) аз, тапшы. Суы малға жептейтін суы т а ң қ ы құдықтар (Түрікм., Тедж.). Түс кезіне жақындай бергенде бір т а ң қ ы ғ а кезігіп, аттарымызды суарып алдық (Түрікм., Красн.) 2 (Алм., Кег.)… …
110тасқұман — 1. (Орал, Орда; Рес., Сарат.) шай шығаратын ақ фарфор шәйнек, аққұман. Т а с қ ұ м а н д ы алып келіп шай демде, бәйбіше, шөлдеп келдік (Орал, Орда). Қол сандықтан түрлі шай алып, түп түгелімен т а с қ ұ м а нғ а бір ақ төңкеріп отыра қалар еді… …
