æппарын
41Тыхæвзарæнтæ — – термин, æмбæлы ирон этнографийы æмæ нысан кæны ерыс йæ уæрæх нысаниуæджы. Ирон бæрæгбæтты иу – хъæубæстæн иумæйаг уыдаиккой æви хицæн бинонты æнæмæнгæй уыдис алыхуызон тыхæвзарæн хъæзтытæ, зæгъæм, мил æхсын, дур æппарын кæнæ дур исын, хъæбысæй… …
42АЛЫ АФТИД ХУЫНЧЪЫ БЫРЫН — Алы ранмæ хи æппарын, алыран хи тъыссын, хи хæццæ кæнын. Совать всюду нос. Уыдон сты барджындæр, йæ туг чи фæкалдта, йæ сæр нывондæн чи æрхаста, уыцы хъæбулты ныййарджытæй. Сæ сæртæ хæссынц бæрзонд, бырынц алы афтид хуынчъы, сæхи та хъавынц… …
43АФТИД ХУЫНЧЪЫТÆ АГУРЫН — Алы сæрибар бынатмæ кæнæ пайдайы бынатмæ хи æппарын …
44БЫНДЗАУ ЙÆ МИДÆГ ХАУЫН — Æдзух нозт кæнын, уымæ хи æппарын …
45БЫРЫНКЪ ТЪЫССЫН — Хъуыддаг дæ кæм нæ уа, уырдæм ныхас æппарын …
46ДЗЫРД ÆППАРÆН КÆНЫН — тж. НЫХАС ÆППАРÆН КÆНЫН см. НЫХАС ÆППАРЫН Æмбæлон цауæй, уавæрæй, рæстæгæй пайда кæнгæйæ, искæмæн исты дзырд зæгъын хорз кæнæ хылы нысанæн. Закидывать слово. Дуканийы хицау усмæ райдыдта дзырдæппарæн æмæ рæвдауæн ныхас. (Индийаг аргъæуттæ.… …
47ДÆНДАГÆЙ КЪÆРТТЫТÆ ХАУЫН — тж. ДÆНДАГÆЙ КЪÆРТТЫТÆ ÆППАРЫН Искæмæ тынг мæсты кæнын. Æмæ йæ æз дæр загътон? – мæ дæндæгтæй йæм къæрттытæ ахаудта. (Букуылты А. Былкъахыр амонд.) …
48КУЫДЗЫ БЫНАТЫ БАДЫН — тж. КУЫДЗЫ БЫНАТ ЗОНЫН Хицæн æнцад лæууын, дæ бон, дæ хъару кæм не суа, уырдæм хи не ппарын; бон, хъару зонын. Дæ куыдзы бынаты бад... æндæра дæ искуы ныссæпъæн кæндзæн. Уый ныр хæрæджыййас лæг у. (Нафи, Зæхх – нæ царды хос.) …
49МАСТ СУРЫН — Фыдæхдзинад мидхъуыдыйæ æппарын. Уардис Сардойы тыххæй æдзух мæстыджын уыдис æмæ Андо архайдта, цæмæй йын йæ маст фæсырдтаид. (Санахъоты У. Царды улæнты.) …
50ССАРДТА ЗÆРÆСТОН ХУЫМ — Æдзух азымы кæйдæр дарын, азым кæмæдæр æппарын …