æнгом кæнын
1ЗУЛ НЫХАС НÆ КÆНЫН — Адджынæй, æнгомæй цæрын. Кæрæдзийæн æххуыс кодтой сæ зын царды, кæрæдзимæ зул ныхас дæр никуы скодтой. (МД. 1992, 3.) …
2МЫДЫ КЪУСЫ ЦАРД КÆНЫН — Адджынæй, æнгомæй, сабырæй цæрын. Жить душа в душу. Чеселтгомы адæмæн, кæд Гуырдзыстоны æлдæрттæй тæссаг нæ уыдысты, уæдæр сæ мыды къусы цард бирæ нал ахаста. (Ф. 1990. 1.) …
3ХИ НЫХАСЫН — см. ХИ БÆТТЫН Искæмæ хи æввахс, æнгом кæнын, искæй хъусдард химæ здахын. Æддæдæр лæу, дæхи мыл уæгъды ма ныхас, къæбæда гуырд, цы чызг у, уый æмбар. Нæ дын ныббардзæн... уæлдай ныхас. (Дзуццаты Х. Романтикæ.) Нæу мын адджын (Булат), уæддæр мыл… …
4ХИД АРАЗЫН — Адæмы хæлар, æнгом кæнын, кæрæдзийыл бæттын. Нæ, Æна, мæ риуы фæйнæгæй Кæсæгæй Ирмæ хæлардзинады хид сараздзынæн, туджы тымыгъ ныууромын хъæуы! (Хъайтыхъты А. Фыдохы арт.) …
5ХУЫЛФЫ АБЫРЫН — Искæимæ хи тынг сæнгом кæнын, йæ фæндтæ, йæ хъуыдытæ, æнкъарæнтæ æ.æ.а. базоныны тыххæй. Влезть в душу …
6УЫРЫЗМÆГ — Нарты хистæр Уæрхæджы фаззон фырт Æхсæртæг æмæ Донбеттыры чызг Дзерассæ рæсугъды (Сасанайы) фырт, Нарты номдзыд хистæр, болатрихи Хæмыцы фаззон. Кадджыты Дзерассæ Æхсар æмæ Æхсæртæджы мæрдтæ Уастырджийæн куы баныгæнын кæны, уæд дзы йæхи бафæсвæд… …
7Хистæры ракуывд цины фынгыл — см. Хистæры ракуывд цины фынгыл – перевод – О Стыр Хуыцау! Æмбал кæмæн нæй, Цытджын Иунæг Хуыцау, табу Дæхицæн! – Оммен, Хуыцау! – Мæнæ а хæдзары бинонты кувинæгтæ Дын æхцон фæуæнт! – Оммен, Хуыцау! – Æппæт дуне рафæлдисæг Дæ, æмæ нæ Дæ хорзæх… …
8Минæварттæ — см. Минæварттæ – перевод I Минæварттæ, минæвар лæгтæ хуыдтой ахæм лæгты, кæцыты фæрцы ирон æхсæнады фидауын кодтой хæрам чи хаста, ахæм бинонты æмæ сæ мыггæгты. Минæварттæ æвзæрстой хъæубæстæ, уымæн æмæ быцæуы фарста тагъддæр алынг кæнын уыдис… …
9ФÆЛВÆРА — Ирон адæмон сфæлдыстады стурвосы, бæхты, фысвосы æмæ сæгъты бардуаг. Йæ фырт Дзудзумар у Хуры сиахс. Фæлвæрайы бæрæгбон иу уыд уалдзæджы кæрон. Уыцы бон уæлдай бæрæгбонхуыздæр уыдысты фыййæуттæ. Алы хæдзар дæр сын кодта бæрæгбоны хуын. Уым хъуамæ …
10ЗÆРДÆЙÆ-ЗÆРДÆМÆ ДЗУРЫН — тж. ЗÆРДÆЙÆ ЗÆРДÆМÆ НЫХАС КÆНЫН Æмудæй, æнгомæй, æнæсайгæ. Излить душу; говорить без обиняков. To unburden one s heart; not to mince matters; to talk turkey. Воронины рагæй фæндыд йæ хæлæрттимæ зæрдæйæ зæрдæмæ бадзурын. (Гасситы В. Фыццаг… …
